Pengkomputeran awan (cloud computing) merujuk kepada penyampaian perkhidmatan pengkomputeran (pelayan, storan, dan aplikasi) melalui Internet dan boleh diakses mengikut permintaan.
Pengkomputeran awan mendapat perhatian daripada sektor awam kerana menawarkan pelbagai faedah, termasuk fleksibiliti dan kos yang lebih rendah berbanding dengan infrastruktur pengkomputeran tradisional.
Pengkomputeran Awan Sektor Awam
Pengkomputeran Awan Sektor Awam
Di Malaysia, pengkomputeran awan semakin diterima pakai oleh sektor awam sebagai cara untuk meningkatkan kecekapan, mengurangkan kos, dan menyediakan perkhidmatan yang lebih baik kepada rakyat. Kerajaan Malaysia telah melaksanakan pelbagai inisiatif dan dasar untuk menggalakkan penggunaan teknologi awan dalam agensi sektor awam.
Pelan Strategik ICT Sektor Awam (PSICTSA) 2016-2020
Pelan Strategik ICT Sektor Awam (PSICTSA) 2016-2020 adalah pelan lima tahun yang dibangunkan oleh kerajaan Malaysia untuk memandu dan memacu penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dalam sektor awam.
Pelan ini bertujuan untuk menyelaraskan inisiatif ICT sektor awam dengan Wawasan 2020 dan Rancangan Malaysia Kesebelas (RMK-11), dengan matlamat utama untuk meningkatkan penyampaian perkhidmatan kerajaan dan produktiviti melalui pendigitalan.
PSICTSA 2016-2020 menggariskan hala tuju strategik untuk transformasi ICT dalam sektor awam Malaysia. Salah satu objektif utama pelan ini adalah untuk menggalakkan penggunaan perkhidmatan awan bagi meningkatkan penyampaian perkhidmatan kerajaan.
Pelan ini menekankan kepentingan mewujudkan persekitaran yang membolehkan perkongsian sumber dan kerjasama antara agensi melalui platform awan yang selamat.
Pusat Data Kerajaan (PDK)
Pusat Data Kerajaan (PDK) adalah inisiatif kerajaan Malaysia untuk mewujudkan infrastruktur pusat data yang selamat, berdaya tahan, dan cekap untuk menyokong operasi dan perkhidmatan ICT sektor awam.
PDK bertujuan untuk menyelaraskan pengurusan infrastruktur ICT kerajaan dengan menyediakan persekitaran pusat data yang standard dan bersepadu untuk menampung sistem dan aplikasi agensi kerajaan.
Dengan menggabungkan dan mengoptimumkan sumber pusat data, PDK berhasrat untuk meningkatkan kecekapan operasi, mengurangkan kos, dan meningkatkan tahap ketersediaan dan keselamatan perkhidmatan ICT sektor awam.
Inisiatif ini sejajar dengan Pelan Strategik ICT Sektor Awam (PSICTSA) 2016-2020 dan menyokong agenda transformasi digital kerajaan.
Pusat Data Kerajaan (PDK) ditubuhkan untuk menyediakan infrastruktur dan perkhidmatan pengkomputeran awan kepada agensi sektor awam Malaysia. PDK bertujuan untuk menyelaraskan dan mengoptimumkan sumber IT kerajaan, mengurangkan pertindihan, dan meningkatkan kecekapan operasi.
Dengan memusatkan sumber di PDK, agensi kerajaan dapat mengurangkan kos modal dan operasi, serta mempercepatkan pelaksanaan projek ICT.
Perkhidmatan Awan Sektor Awam (MyGovCloud)
MyGovCloud adalah inisiatif kerajaan Malaysia untuk menyediakan perkhidmatan awan bersepadu dan selamat kepada agensi sektor awam.
Platform ini menawarkan pelbagai perkhidmatan, termasuk infrastruktur sebagai perkhidmatan (IaaS), platform sebagai perkhidmatan (PaaS), dan perisian sebagai perkhidmatan (SaaS).
Dengan menggunakan MyGovCloud, agensi kerajaan dapat membangun, melaksana, dan menguruskan aplikasi dengan lebih cekap, sambil memastikan pematuhan terhadap piawaian keselamatan dan privasi data.
Transformasi Digital Sektor Awam
Pengkomputeran awan memainkan peranan penting dalam memacu transformasi digital sektor awam Malaysia.
Dengan memanfaatkan teknologi awan, agensi kerajaan dapat membangunkan penyelesaian inovatif untuk meningkatkan penyampaian perkhidmatan, seperti aplikasi mudah alih, analisis data raya, dan automasi proses robotik (RPA).
Contohnya, MyGovernment, gerbang tunggal untuk perkhidmatan dalam talian kerajaan, dibangunkan menggunakan teknologi awan untuk memastikan ketersediaan, kebolehskalan, dan prestasi yang tinggi.
Kerjasama dengan Penyedia Awan Komersial
Selain inisiatif awan kerajaan, sektor awam Malaysia juga bekerjasama dengan penyedia awan komersial, seperti Microsoft, Amazon Web Services (AWS), dan Google Cloud Platform (GCP). Kerjasama ini membolehkan agensi kerajaan mengakses teknologi dan kepakaran terkini, serta memanfaatkan infrastruktur awan global yang berskala besar. Walau bagaimanapun, kerjasama sebegini perlu diseimbangkan dengan pertimbangan kedaulatan data dan keperluan pematuhan peraturan tempatan.
Pembangunan Kemahiran dan Keupayaan
Untuk menerima pakai pengkomputeran awan dengan berkesan dalam sektor awam, adalah penting untuk membangunkan kemahiran dan keupayaan kakitangan kerajaan.
Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) dan agensi latihan lain memainkan peranan penting dalam menyediakan program pembangunan kemahiran yang berkaitan dengan teknologi awan. Ini termasuk latihan dalam bidang seperti cloud architecture, keselamatan siber, pengurusan data, dan pembangunan aplikasi cloud native.
Walaupun penggunaan pengkomputeran awan dalam sektor awam Malaysia semakin meningkat, masih terdapat cabaran yang perlu ditangani. Ini termasuk isu keselamatan data, integrasi sistem legasi, dan penyelarasan antara agensi. Selain itu, kerajaan perlu memastikan peraturan dan dasar yang mencukupi untuk melindungi data rakyat dan mengekalkan kepercayaan dalam perkhidmatan awan kerajaan.
Pengkomputeran awan menawarkan peluang yang besar untuk transformasi sektor awam Malaysia. Dengan memanfaatkan teknologi ini secara strategik dan bertanggungjawab, kerajaan dapat menyediakan perkhidmatan yang lebih cekap, responsif, dan berinovasi kepada rakyat, selaras dengan aspirasi Malaysia untuk menjadi negara digital yang maju.
Kelebihan Pengkomputeran Awan Terhadap Sektor Awam Malaysia
Pengkomputeran awan menawarkan pelbagai faedah kepada sektor awam Malaysia, membolehkan agensi kerajaan meningkatkan kecekapan, mengurangkan kos, dan menyampaikan perkhidmatan yang lebih baik kepada rakyat.
Berikut adalah beberapa kelebihan utama pengkomputeran awan untuk sektor awam Malaysia:
Penjimatan Kos
Dengan beralih ke pengkomputeran awan, agensi kerajaan boleh mengurangkan perbelanjaan modal untuk infrastruktur IT, seperti pelayan, storan, dan perkakasan rangkaian.
Sebaliknya, mereka boleh menggunakan model bayaran mengikut penggunaan, di mana mereka hanya membayar untuk sumber yang digunakan. Ini membolehkan penggunaan bajet IT yang lebih cekap dan mengurangkan keperluan untuk pelaburan awal yang besar.
Skalabiliti dan Fleksibiliti
Pengkomputeran awan membolehkan agensi kerajaan meningkatkan atau mengurangkan sumber pengkomputeran dengan cepat mengikut permintaan.
Ini sangat penting untuk aplikasi dan perkhidmatan yang mengalami turun naik trafik, seperti portal cukai, permohonan bantuan seperti STR atau sistem pendaftaran UPU, MRSM, SBP dan lain-lain lagi.
Dengan awan, agensi boleh menyesuaikan sumber mereka secara dinamik, memastikan prestasi dan ketersediaan yang optimum tanpa membazirkan sumber semasa tempoh permintaan rendah.
Kebolehcapaian
Perkhidmatan awan boleh diakses dari mana-mana sahaja melalui Internet, membolehkan kakitangan sektor awam bekerja dari lokasi yang berbeza, termasuk di lapangan atau dari rumah. Ini meningkatkan produktiviti dan memudahkan kerjasama antara jabatan dan agensi.
Ia juga membolehkan penyampaian perkhidmatan yang lebih baik kepada rakyat, kerana aplikasi dan maklumat boleh diakses dengan mudah dari pelbagai peranti, termasuk telefon pintar dan tablet.
Keselamatan dan Pematuhan
Penyedia perkhidmatan awan menawarkan ciri keselamatan yang kuat, seperti penyulitan, kawalan akses, dan pemantauan ancaman, untuk melindungi data dan aplikasi. Mereka juga mematuhi standard dan peraturan industri seperti ISO 27001.
Dengan menggunakan perkhidmatan awan, agensi kerajaan boleh memanfaatkan kawalan keselamatan yang canggih ini tanpa perlu melabur dalam kepakarannya sendiri, membantu memastikan perlindungan data sensitif dan mematuhi keperluan kawal selia.
Peningkatan Kerjasama dan Perkongsian Data
Platform awan memudahkan perkongsian data dan kerjasama antara jabatan dan agensi kerajaan. Dengan menyimpan data di lokasi pusat dan menyediakan alat untuk kerjasama masa nyata, pengkomputeran awan dapat meningkatkan komunikasi, mengurangkan kelewahan, dan membolehkan integrasi perkhidmatan yang lebih lancar.
Ini boleh membawa kepada penyampaian perkhidmatan yang lebih cekap dan responsif kepada rakyat.
Pemulihan Bencana dan Kesinambungan Operasi
Pengkomputeran awan menawarkan ciri kebolehpercayaan dan ketahanan, dengan pelayan sandaran, penyebaran berbilang wilayah, dan penduaan data. Ini memastikan perkhidmatan kerajaan kekal tersedia walaupun berlaku bencana atau gangguan.
Dengan merancang pemulihan bencana berasaskan awan, agensi sektor awam boleh mengurangkan risiko kehilangan data dan masa henti yang berpanjangan, memastikan kesinambungan operasi dan perkhidmatan kritikal.
Inovasi dan Transformasi Digital
Pengkomputeran awan menyediakan platform untuk inovasi dan transformasi digital dalam sektor awam. Dengan mengakses teknologi terkini seperti kecerdasan buatan, analisis data, dan Internet of Things (IoT) melalui perkhidmatan awan, agensi kerajaan boleh membangunkan aplikasi dan perkhidmatan baharu yang inovatif.
Ini boleh membawa kepada peningkatan kecekapan, penjimatan kos, dan perkhidmatan yang lebih baik untuk rakyat.
Dengan menggunakan teknologi awan, agensi kerajaan boleh meningkatkan kecekapan operasi mereka, menyampaikan perkhidmatan yang lebih baik kepada rakyat, dan mendorong transformasi digital dalam sektor awam.
Keburukan Pengkomputeran Awan Terhadap Sektor Awam Malaysia
Walaupun pengkomputeran awan menawarkan banyak kelebihan kepada sektor awam Malaysia, terdapat juga beberapa kekurangan, kelemahan dan cabaran yang perlu dipertimbangkan.
Berikut adalah beberapa keburukan utama pengkomputeran awan dalam konteks sektor awam Malaysia:
Kebimbangan Keselamatan dan Privasi Data
Salah satu kebimbangan utama mengenai pengkomputeran awan dalam sektor awam adalah keselamatan dan privasi data.
Dengan menyimpan data sensitif rakyat pada pelayan awan pihak ketiga, terdapat risiko potensi untuk pelanggaran keselamatan, pencerobohan identiti, atau akses yang tidak dibenarkan.
Agensi kerajaan perlu memastikan penyedia perkhidmatan awan mempunyai langkah keselamatan yang kukuh dan mematuhi peraturan privasi data yang relevan.
Pergantungan kepada Sambungan Internet
Perkhidmatan awan bergantung pada sambungan Internet yang boleh dipercayai dan berkelajuan tinggi. Di Malaysia, terdapat jurang digital antara kawasan bandar dan luar bandar, dengan sesetengah lokasi mengalami liputan Internet yang terhad atau tidak konsisten.
Ini boleh menjejaskan ketersediaan dan prestasi aplikasi dan perkhidmatan berasaskan awan, terutamanya di kawasan luar bandar atau pedalaman.
Isu Kesiapsiagaan dan Kesedaran
Penggunaan pengkomputeran awan dalam sektor awam memerlukan tahap kesiapsiagaan dan kesedaran yang mencukupi di kalangan kakitangan kerajaan. Latihan dan pendidikan diperlukan untuk memastikan kakitangan memahami konsep, kelebihan, dan amalan terbaik pengkomputeran awan.
Tanpa kemahiran dan pengetahuan yang mencukupi, agensi kerajaan mungkin menghadapi cabaran dalam melaksanakan dan menguruskan perkhidmatan awan dengan berkesan.
Kos Tersembunyi dan Perbelanjaan Tidak Menentu
Walaupun pengkomputeran awan sering dikaitkan dengan penjimatan kos, terdapat juga kos tersembunyi dan perbelanjaan tidak menentu yang perlu dipertimbangkan. Kos pemindahan data, lebar jalur, dan perkhidmatan tambahan boleh meningkat, terutamanya bagi aplikasi yang memerlukan pemindahan data yang banyak.
Agensi kerajaan perlu memantau dan mengoptimumkan penggunaan awan mereka dengan teliti untuk mengelakkan perbelanjaan yang melambung.
Cabaran Undang-undang dan Kawal Selia
Penggunaan pengkomputeran awan dalam sektor awam membawa cabaran undang-undang dan kawal selia yang unik. Undang-undang dan peraturan mengenai data, privasi, dan keselamatan mungkin mengehadkan jenis data yang boleh disimpan di awan atau lokasi geografi di mana data boleh diproses.
Agensi kerajaan perlu memastikan pematuhan terhadap rangka kerja undang-undang dan kawal selia yang berkaitan, yang boleh menambah kerumitan dan kos pelaksanaan awan.
Risiko Ketahanan dan Ketersediaan
Walaupun penyedia perkhidmatan awan biasanya menawarkan tahap ketersediaan dan ketahanan yang tinggi, gangguan perkhidmatan masih boleh berlaku.
Masalah rangkaian, kegagalan perkakasan, atau ralat perisian di peringkat penyedia awan boleh menyebabkan masa henti yang menjejaskan ketersediaan aplikasi dan perkhidmatan kerajaan. Agensi sektor awam perlu membangunkan pelan kesinambungan perniagaan dan pemulihan bencana yang kukuh untuk mengurangkan kesan gangguan awan.
Walaupun pengkomputeran awan menawarkan banyak faedah kepada sektor awam Malaysia, ia juga membawa beberapa keburukan dan cabaran. Kebimbangan keselamatan, pergantungan pada sambungan Internet, isu kesiapsiagaan, kos tersembunyi, risiko dengan vendor, cabaran undang-undang, dan risiko ketersediaan perlu ditangani dengan teliti.
Agensi kerajaan perlu menilai keperluan dan kekangan khusus mereka, memilih penyedia awan yang sesuai, dan melaksanakan strategi awan yang menyeluruh untuk meminimumkan risiko dan memaksimumkan faedah pengkomputeran awan.
Sejarah dan Evolusi Pengkomputeran Awan
Pengkomputeran awan telah mengalami evolusi yang ketara sejak konsep asalnya diperkenalkan. Berikut adalah sejarah dan perkembangan utama pengkomputeran awan:
Asal-Usul (1960-an)
Konsep pengkomputeran awan bermula pada tahun 1960-an dengan J.C.R. Licklider dan John McCarthy. Licklider memperkenalkan idea “Intergalactic Computer Network,” di mana setiap orang di dunia saling berhubung dan mengakses program serta data dari mana-mana lokasi.
McCarthy pula mencadangkan idea “pengkomputeran utiliti,” di mana kuasa pengkomputeran dapat dihantar melalui model perkhidmatan, serupa dengan utiliti seperti elektrik atau telefon.
Virtualisasi (1970-an)
Pada tahun 1970-an, virtualisasi mula dibangunkan, membolehkan pelbagai sistem operasi dijalankan serentak pada satu komputer fizikal. Ini menjadi asas penting untuk pengkomputeran awan, kerana ia membolehkan perkongsian sumber yang cekap dan pengasingan beban kerja.
Kelahiran World Wide Web (1990-an)
Dengan kemunculan World Wide Web pada awal 1990-an, idea pengkomputeran awan menjadi lebih nyata. Syarikat-syarikat mula menawarkan aplikasi melalui laman web, seperti Salesforce yang melancarkan aplikasi pengurusan perhubungan pelanggan (CRM) pada tahun 1999.
Perkhidmatan Web Amazon (2002)
Pada tahun 2002, Amazon melangkah ke era pengkomputeran awan dengan melancarkan Amazon Web Services (AWS). Ini membolehkan pengguna untuk menyewa ruang storan dan kuasa pemprosesan dari infrastruktur Amazon, meletakkan asas untuk penyediaan perkhidmatan awan berskala besar.
Kemunculan Pesaing (2006-2008)
Selepas kejayaan AWS, syarikat teknologi utama lain mula menawarkan perkhidmatan awan mereka sendiri. Google melancarkan Google Docs pada tahun 2006, diikuti oleh Google App Engine pada tahun 2008. Microsoft pula memperkenalkan Azure pada tahun 2008, menawarkan pelbagai perkhidmatan awan untuk perniagaan.
Pertumbuhan dan Penggunaan Meluas (2010-sekarang)
Sejak 2010, pengkomputeran awan telah berkembang pesat, dengan lebih banyak syarikat menawarkan perkhidmatan awan dan semakin banyak perniagaan menggunakannya. Konsep seperti awan hibrid dan pelbagai awan muncul, membolehkan integrasi awan awam dan swasta serta penggunaan pelbagai pembekal awan.
Perkembangan terkini dalam pengkomputeran awan termasuk:
- Perkhidmatan tanpa pelayan (serverless), di mana pembangun boleh membina dan menjalankan aplikasi tanpa perlu mengurus infrastruktur.
- Pengkomputeran pinggir (edge computing), yang membolehkan pemprosesan data dilakukan berhampiran sumber, mengurangkan kependaman.
- Integrasi kecerdasan buatan (AI) dan pembelajaran mesin (ML) dengan perkhidmatan awan.
Hari ini, pengkomputeran awan telah menjadi komponen penting dalam strategi IT kebanyakan organisasi.
Ia terus berkembang, dengan inovasi baharu muncul untuk menangani cabaran dan keperluan yang sentiasa berubah dalam dunia digital yang pesat ini.
Model Perkhidmatan Pengkomputeran Awan
Pengkomputeran awan biasanya dibahagikan kepada tiga model perkhidmatan utama: Infrastruktur sebagai Perkhidmatan (IaaS), Platform sebagai Perkhidmatan (PaaS), dan Perisian sebagai Perkhidmatan (SaaS).
Infrastruktur sebagai Perkhidmatan (IaaS)
IaaS adalah lapisan paling asas dalam tindanan pengkomputeran awan. Ia menyediakan sumber daya pengkomputeran asas, seperti pelayan, rangkaian, dan storan, secara maya melalui internet.
Pengguna mempunyai kawalan penuh terhadap sistem operasi dan aplikasi yang digunakan, tetapi penyedia awan bertanggungjawab untuk menguruskan infrastruktur asas. Contoh perkhidmatan IaaS termasuk Amazon EC2, Google Compute Engine, dan Microsoft Azure Virtual Machines.
Platform sebagai Perkhidmatan (PaaS)
PaaS membolehkan pembangun membangunkan, menguji, dan menyebarkan aplikasi dengan cepat tanpa perlu risau tentang pengurusan infrastruktur di bawahnya. Penyedia awan menyediakan persekitaran pembangunan lengkap, termasuk sistem operasi, pengkompil, perpustakaan, dan alat pembangunan. Contoh perkhidmatan PaaS termasuk Google App Engine, Microsoft Azure App Service, dan Heroku.
Perisian sebagai Perkhidmatan (SaaS)
SaaS adalah model di mana aplikasi perisian disediakan melalui internet dan boleh diakses melalui penyemak imbas web.
Pengguna tidak perlu memasang atau menjalankan aplikasi pada peranti mereka sendiri dan biasanya membayar langganan bulanan atau tahunan untuk mengakses perkhidmatan. Contoh aplikasi SaaS termasuk Microsoft Office 365, Google Workspace, dan Salesforce.
Pengkomputeran Awan Sektor Awam dan e-Government
Pengkomputeran awan dan e-Government di Malaysia sangat berkait rapat dalam sektor awam, di mana pengkomputeran awan menyediakan infrastruktur dan platform yang diperlukan untuk menyampaikan perkhidmatan e-Government secara cekap dan berkesan.
Berikut adalah beberapa kaitan utama antara pengkomputeran awan sektor awam dan e-Government:
Penyampaian Perkhidmatan Atas Talian
Pengkomputeran awan membolehkan agensi kerajaan menyediakan pelbagai perkhidmatan e-Government kepada rakyat melalui Internet.
Dengan menggunakan infrastruktur awan yang berskala dan fleksibel, agensi dapat membangunkan dan melaksanakan portal, aplikasi, dan platform atas talian untuk perkhidmatan seperti pemfailan cukai, pembaharuan lesen, permohonan dokumen, dan banyak lagi. Ini meningkatkan kecekapan, mengurangkan masa menunggu, dan menyediakan kenyamanan bagi rakyat.
Penjimatan Kos dan Kecekapan
Pengkomputeran awan membantu agensi kerajaan mengurangkan kos infrastruktur IT dan meningkatkan kecekapan operasi, membolehkan lebih banyak sumber diperuntukkan untuk inisiatif e-Government.
Dengan model bayaran mengikut penggunaan awan, agensi hanya membayar untuk sumber pengkomputeran yang mereka gunakan, mengelakkan perbelanjaan modal yang besar.
Tambahan pula, automasi dan pengurusan kendiri yang ditawarkan oleh perkhidmatan awan mengurangkan keperluan untuk kakitangan IT yang ramai, membebaskan sumber untuk pembangunan dan penambahbaikan perkhidmatan e-Government.
Kerjasama dan Perkongsian Data Antara Agensi
Pengkomputeran awan memudahkan kerjasama dan perkongsian data antara agensi kerajaan, yang merupakan aspek penting dalam e-Government. Contohnya ialah perkongsian data dengan sistem Pangkalan Data Utama (PADU).
Dengan menyimpan data di platform awan yang selamat dan boleh diakses, agensi dapat berkongsi maklumat dengan lebih lancar, mengurangkan kelewahan, dan meningkatkan penyampaian perkhidmatan kepada rakyat.
Ini membolehkan penyepaduan sistem dan proses antara agensi, menghasilkan pendekatan e-Government yang lebih bersepadu.
