Selat Hormuz

Selat Hormuz merujuk kepada laluan air sempit yang menghubungkan Teluk Parsi dengan Teluk Oman. Ia merupakan salah satu lokasi strategik paling penting dalam perdagangan minyak global, terletak di antara Iran di utara dan Oman serta Emiriah Arab Bersatu (UAE) di selatan. Selat ini berukuran kira-kira 167 kilometer panjang dan antara 39 hingga 96 kilometer lebar. Setiap hari, sekitar 17 hingga 20 juta tong minyak mentah dan gas asli cecair (LNG) melalui Selat Hormuz, mewakili hampir satu pertiga perdagangan minyak dunia.

Kenapa Selat Hormuz Ditutup?

Selat Hormuz ditutup atau diancam untuk ditutup pada bulan Jun 2025 disebabkan ketegangan geopolitik, iaitu selepas Amerika Syarikat melancarkan serangan udara besar terhadap fasiliti nuklear Iran (Fordow, Natanz, Isfahan). Tindakan ini, yang dilakukan dengan kerjasama dan sokongan Israel, mendorong Parlimen Iran meluluskan rang undang-undang yang membenarkan penutupan selat, dan kini perkara itu diserahkan kepada Majlis Keselamatan Nasional Tertinggi Iran untuk keputusan akhir.

Iran serta pemimpin-pemimpin seperti Major Jeneral Esmail Kosari (IRGC) telah menyatakan bahawa penutupan itu akan dilaksanakan “apabila perlu” sebagai tindak balas terhadap serangan AS/Israel. Tujuannya adalah memberi tekanan ekonomi dan geostrategik kepada Amerika, Israel, dan sekutu Barat kerana sekitar 20–25 % daripada perdagangan minyak global melalui laluan ini

Adakah Penutupan Selat Hormuz Memberi Kesan Besar Kepada Ekonomi?

Penutupan Selat Hormuz boleh memberi kesan besar kepada pasaran minyak global kerana lebih 20% daripada bekalan minyak dunia melalui selat ini. Justeru, sebarang ancaman atau tindakan penutupan sering dikaitkan dengan konflik ketenteraan, serangan ke atas kapal tangki, atau ketegangan diplomatik di rantau Teluk.

Mengapa Selat Hormuz Penting untuk Ekonomi Global?

Kepentingan Selat Hormuz terletak pada peranannya sebagai laluan utama pengangkutan minyak dan gas global. Lebih 70 peratus minyak yang melalui selat ini ditujukan ke pasaran Asia, termasuk China, Jepun, India, dan negara-negara ASEAN seperti Malaysia dan Singapura.

Negara pengeluar minyak utama seperti Arab Saudi, Iran, Iraq, Kuwait, dan UAE bergantung pada Selat Hormuz untuk mengeksport sumber tenaga mereka. Sebarang gangguan di selat ini boleh mencetuskan kenaikan harga minyak global serta kekurangan bekalan.

Selat Hormuz Terletak di Mana?

Selat Hormuz terletak di antara Teluk Parsi dan Teluk Oman, yang menghubungkan Laut Arab dengan Teluk Parsi. Ia merupakan satu daripada laluan perkapalan paling strategik di dunia, terletak di antara wilayah selatan Iran dan pesisir utara Semenanjung Arab, khususnya bersempadan dengan Emiriah Arab Bersatu dan Oman.

Kedudukan strategiknya menjadikannya titik utama dalam pengangkutan minyak global dengan purata 17 hingga 20 juta tong minyak mentah melalui selat ini setiap hari. Selat Hormuz menjadi kawasan yang sering menjadi fokus ketegangan antarabangsa dan pengawasan ketat oleh kuasa-kuasa besar dunia.

Selat Hormuz Milik Siapa?

Selat Hormuz tidak dimiliki sepenuhnya oleh mana-mana negara secara keseluruhan. Ia merupakan selat antarabangsa yang dikongsi antara Iran di utara dan Emiriah Arab Bersatu serta Oman di selatan. Walau bagaimanapun, sebahagian besar kawasan perairannya berada dalam zon ekonomi eksklusif Iran dan Oman.

Berdasarkan undang-undang maritim antarabangsa, terutamanya Konvensyen PBB mengenai Undang-Undang Laut (UNCLOS), Selat Hormuz dianggap sebagai laluan transit antarabangsa yang membolehkan kapal dari semua negara bebas melaluinya untuk tujuan pelayaran yang sah. Namun, Iran tetap menegaskan hak kawalan terhadap laluan tersebut di dalam perairannya.

Adakah Malaysia Terkesan Dengan Keselamatan Selat Hormuz?

Ya, Malaysia terkesan secara langsung dengan keselamatan dan kestabilan Selat Hormuz kerana kebergantungan negara terhadap import minyak. Walaupun Malaysia sendiri pengeluar minyak, ia masih mengimport sebahagian keperluan tenaga melalui laluan ini.

Pada 2025, Kementerian Luar Malaysia menggesa Iran supaya tidak menutup Selat Hormuz memandangkan risiko gangguan bekalan dan kenaikan harga minyak. Kenaikan harga minyak global boleh meningkatkan kos pengeluaran dan inflasi di Malaysia, seterusnya menjejaskan ekonomi negara.

Apakah Risiko Sekiranya Selat Hormuz Ditutup?

Penutupan Selat Hormuz akan mengganggu rantaian bekalan minyak global dan mencetuskan krisis tenaga. Jika Iran memutuskan untuk menyekat laluan ini, bekalan minyak dari Teluk Parsi ke pasaran antarabangsa boleh merosot secara mendadak.

Pada 2025, kerajaan Malaysia telah menghubungi rakan sejawatnya di Iran untuk memastikan laluan ini tetap terbuka. Gangguan bekalan boleh menyebabkan harga minyak melonjak melebihi 150 dolar AS setong, memberi tekanan kepada ekonomi negara pengimport seperti China dan India.

Apakah Langkah Keselamatan di Selat Hormuz?

Amerika Syarikat dan sekutunya, termasuk beberapa negara Eropah, sentiasa mengawal keselamatan di Selat Hormuz. Armada laut seperti Pengawal Pantiran Iran (IRGC) dan Tentera Laut AS sering beroperasi di kawasan ini untuk memastikan laluan perkapalan tidak terganggu.

Pada 2019, beberapa insiden serangan terhadap kapal tangki minyak telah berlaku, menyebabkan ketegangan antara AS dan Iran. Malaysia turut memantau situasi ini dan telah mengeluarkan arahan keselamatan kepada warganya di rantau Timur Tengah.

Bagaimana Malaysia Menangani Isu Selat Hormuz?

Kerajaan Malaysia mengambil pendekatan diplomasi untuk menangani isu berkaitan Selat Hormuz. Menteri Luar Datuk Seri Mohamad Hasan pada 2025 telah berhubung dengan pihak Iran untuk menggesa pengekalan laluan terbuka.

Malaysia juga bekerjasama dengan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) dan negara-negara ASEAN untuk memastikan kestabilan bekalan tenaga. Langkah proaktif ini penting bagi mengelakkan kesan negatif terhadap ekonomi domestik dan global.

Apakah Alternatif kepada Selat Hormuz?

Beberapa negara telah membangunkan alternatif untuk mengurangkan kebergantungan pada Selat Hormuz. UAE melancarkan Saluran Paip Habshan-Fujairah yang membolehkan pengangkutan minyak terus ke Teluk Oman tanpa melalui selat ini.

Arab Saudi juga menggunakan Saluran Paip Petroline ke Yanbu di Laut Merah. Walaupun alternatif ini wujud, kapasitinya masih terhad berbanding jumlah minyak yang melalui Selat Hormuz setiap hari.

Apakah Sejarah Konflik di Selat Hormuz?

Selat Hormuz telah menjadi lokasi ketegangan geopolitik selama beberapa dekad. Semasa Perang Iran-Iraq pada 1980-an, kedua-dua negara menyerang kapal tangki minyak di kawasan ini, mencetuskan “Perang Kapal Tangki”. Pada 2019, Iran menahan kapal tangki British sebagai tindak balas kepada rampasan kapal Iran di Gibraltar. Insiden seperti ini menunjukkan betapa sensitifnya Selat Hormuz dari segi keselamatan antarabangsa.