20 Kesan Buli Siber (Cyberbully)

Buli siber (cyber bullying) bermaksud perbuatan mengganggu, mengancam, mengaibkan, mengejek, atau mengugut individu lain dengan menggunakan teknologi digital seperti Internet, media sosial, aplikasi pesanan segera, atau platform dalam talian yang lain.

Buli siber atau siberbuli boleh berlaku melalui pelbagai cara seperti menghantar mesej atau komen yang menyakitkan hati, mengancam atau menghina, menyebarkan khabar angin atau fitnah, menularkan maklumat peribadi tanpa kebenaran, menyamar sebagai orang lain untuk menipu mangsa, berkongsi gambar atau video yang memalukan tentang seseorang tanpa persetujuan.

Kesan buli siber yang paling membimbangkan dan serius ialah risiko bunuh diri. Buli siber juga boleh mengakibatkan implikasi negatif lain seperti tekanan emosi, kemurungan, kebimbangan dan rasa rendah diri. Masalah siberbuli perlu ditangani

Apa Itu Buli Siber?

Buli siber merupakan perbuatan yang dilakukan secara berulang dengan tujuan untuk menakutkan, mendatangkan kemarahan dan memalukan seseorang menggunakan kemudahan komunikasi teknologi seperti teks, perbualan dalam talian, e-mel, laman web sosial, telefon bimbit dan permainan internet.

Buli siber boleh berlaku 24 jam sehari, berbeza dengan buli secara tradisional yang dilakukan secara bersemuka.

Kesan buli siber kepada mangsa dapat dibahagikan kepada kesan emosi, fizikal dan mental. Antara kesannya termasuklah masalah tekanan emosi, kemurungan, perbuatan melukakan dan mencederakan diri sendiri, dan jika tidak dibendung, ia boleh mengakibatkan bunuh diri.

Apakah Kesan Buli Siber?

Kesan buli siber yang paling membimbangkan dan serius ialah risiko bunuh diri. Mangsa yang menghadapi buli siber secara berterusan mungkin mengalami tekanan emosi yang melampau, kemurungan teruk, dan perasaan putus asa yang boleh mendorong kepada pemikiran atau tingkah laku bunuh diri.

Selain risiko bunuh diri yang ekstrem, buli siber juga boleh mengakibatkan pelbagai kesan negatif lain seperti:

1. Bunuh diri
2. Tekanan emosi
3. Kemurungan
4. Rasa bimbang
5. Rasa rendah diri
6. Mengalami gangguan tidur
7. Prestasi akademik menurun
8. Pengasingan sosial
9. Masalah kesihatan fizikal
10. Kemarahan dan agresif
11. Ketakutan untuk menggunakan internet atau media sosial
12. Hilang keyakinan diri
13. Jadual makan terganggu
14. Ketagihan dadah atau alkohol
15. Masalah tingkah laku
16. Risiko kerosakan reputasi
17. Tekanan dalam hubungan keluarga
18. Kesukaran membina hubungan baru
19. Trauma jangka panjang
20. Sukar mempercayai orang lain

1. Bunuh diri

Dalam kes yang ekstrem, buli siber boleh mendorong mangsa ke arah pemikiran atau tingkah laku bunuh diri. Perasaan putus asa, kesunyian, dan tidak berdaya yang disebabkan oleh buli siber boleh menjadi sangat berat sehingga mangsa melihat bunuh diri sebagai jalan keluar.

Kes buli siber yang terbaru melibatkan influencer TikTok terkenal, Rajeswary Appahu, yang dikenali sebagai Esha. Esha ditemui mati pada 5 Julai 2024 di rumahnya, sehari selepas membuat laporan polis mengenai ancaman rogol dan bunuh yang diterimanya melalui TikTok.

Dia mendakwa telah diganggu dan dihina dalam sesi langsung TikTok, di mana individu tertentu menggunakan gambarnya dan membuat ancaman serius.

Polis telah menahan seorang wanita berusia 35 tahun dan sedang menyiasat beberapa individu lain yang dikaitkan dengan kes ini. Kes ini disiasat di bawah Seksyen 506 Kanun Keseksaan (intimidasi jenayah) dan Seksyen 233 Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 (penyebaran kenyataan yang menyakitkan hati)

Ini adalah kesan yang paling serius dan menunjukkan betapa pentingnya untuk menangani buli siber dengan serius dan menyediakan sokongan mental yang mencukupi kepada mangsa.

2. Tekanan emosi

Buli siber sering kali menyebabkan mangsa mengalami tekanan emosi yang tinggi. Mereka mungkin berasa sedih, marah, takut, atau tertekan secara berterusan. Tekanan ini boleh mengganggu kehidupan seharian mangsa, menjejaskan hubungan mereka dengan orang lain, dan menghalang mereka daripada menikmati aktiviti yang biasanya mereka gemari.

Dalam kes yang teruk, tekanan emosi ini boleh membawa kepada masalah kesihatan mental yang lebih serius.

3. Kemurungan

Mangsa buli siber berisiko tinggi untuk mengalami kemurungan. Serangan berterusan dalam talian boleh menyebabkan mangsa berasa tidak berdaya, tidak bernilai, dan putus asa.

Mereka mungkin kehilangan minat dalam aktiviti yang dahulunya mereka nikmati, mengalami perubahan dalam corak tidur dan makan, serta menghadapi kesukaran untuk menumpukan perhatian. Kemurungan yang tidak dirawat boleh membawa kepada masalah yang lebih serius dan berkepanjangan.

4. Rasa bimbang

Buli siber boleh mencetuskan atau memburukkan lagi kebimbangan dalam kalangan mangsa. Mereka mungkin sentiasa merasa cemas tentang serangan seterusnya, takut untuk memeriksa telefon atau komputer mereka, atau bimbang tentang apa yang orang lain fikirkan tentang mereka.

Kebimbangan ini boleh mengganggu rutin harian mereka, menjejaskan prestasi di sekolah atau tempat kerja, dan menghalang mereka daripada mengambil bahagian dalam aktiviti sosial.

5. Rasa rendah diri

Serangan berterusan melalui buli siber boleh merosakkan harga diri dan keyakinan diri mangsa. Mereka mungkin mula mempersoalkan nilai diri mereka, berasa tidak cukup baik, atau percaya pada kritikan yang tidak berasas daripada pembuli.

Perasaan rendah diri ini boleh memberi kesan jangka panjang kepada kehidupan mangsa, menjejaskan hubungan peribadi dan profesional mereka, serta menghalang mereka daripada mencapai potensi penuh mereka.

6. Mengalami gangguan tidur

Mangsa buli siber sering mengalami masalah tidur. Mereka mungkin menghadapi kesukaran untuk tidur kerana memikirkan serangan yang mereka alami, atau terbangun pada waktu malam disebabkan mimpi ngeri atau kebimbangan.

Kekurangan tidur boleh membawa kepada pelbagai masalah lain seperti keletihan, kesukaran menumpukan perhatian, dan perubahan mood. Ia juga boleh menjejaskan sistem imun dan meningkatkan risiko pelbagai masalah kesihatan.

7. Prestasi akademik menurun

Buli siber boleh memberi kesan negatif terhadap prestasi akademik mangsa. Tekanan dan kebimbangan yang dihadapi mungkin menyukarkan mereka untuk menumpukan perhatian di dalam kelas atau semasa belajar.

Mangsa mungkin cuba mengelak dari sekolah untuk menghindari pembuli, menyebabkan ketinggalan dalam pelajaran. Motivasi untuk belajar juga boleh terjejas kerana mangsa mungkin berasa tiada gunanya berusaha jika mereka sentiasa direndahkan oleh pembuli.

8. Mengasingkan diri

Mangsa buli siber sering mengasingkan diri daripada rakan-rakan dan keluarga. Mereka mungkin berasa malu tentang apa yang berlaku atau takut bahawa orang lain akan mengetahui tentang buli yang mereka alami.

Pengasingan ini boleh menyebabkan mangsa kehilangan sistem sokongan yang penting, memburukkan lagi kesan emosi buli siber. Dalam jangka panjang, ia boleh menjejaskan kemahiran sosial dan keupayaan untuk membina hubungan yang sihat.

9. Masalah kesihatan fizikal

Walaupun buli siber berlaku dalam dunia maya, ia boleh memberi kesan nyata terhadap kesihatan fizikal mangsa. Tekanan yang berterusan boleh melemahkan sistem imun, menyebabkan mangsa lebih mudah jatuh sakit.

Mereka mungkin mengalami sakit kepala, sakit perut, atau masalah pencernaan yang kronik. Dalam kes yang teruk, mangsa mungkin mengalami perubahan berat badan yang ketara, sama ada penurunan atau kenaikan berat badan yang tidak sihat.

10. Rasa marah

Sesetengah mangsa buli siber mungkin bertindak balas dengan kemarahan dan tingkah laku agresif. Mereka mungkin mula membuli orang lain sebagai cara untuk melepaskan kemarahan atau mendapatkan semula rasa kawalan.

Tingkah laku ini boleh menyebabkan masalah disiplin di sekolah atau tempat kerja, dan boleh merosakkan hubungan peribadi mangsa. Dalam jangka panjang, ia boleh membawa kepada masalah pengurusan kemarahan yang lebih serius.

11. Ketakutan untuk menggunakan internet atau media sosial

Mangsa buli siber mungkin mengalami ketakutan atau keengganan untuk menggunakan internet dan media sosial. Mereka mungkin berasa tidak selamat dalam dunia digital, takut akan serangan selanjutnya.

Ini boleh mengakibatkan mereka terlepas peluang pembelajaran, sosial, dan profesional yang penting dalam era digital ini. Ketakutan ini juga boleh menghalang mangsa daripada mendapatkan sokongan dalam talian atau melaporkan buli yang mereka alami.

12. Hilang keyakinan diri

Buli siber boleh menghancurkan keyakinan diri mangsa. Kritikan berterusan dan komen negatif boleh menyebabkan mangsa mempersoalkan kebolehan, penampilan, dan nilai diri mereka. Hilang keyakinan ini boleh mempengaruhi pelbagai aspek kehidupan, dari prestasi akademik hingga hubungan peribadi. Mangsa mungkin mengelak daripada mencuba perkara baru atau mengambil risiko positif yang diperlukan untuk pertumbuhan peribadi.

13. Jadual makan terganggu

Sesetengah mangsa buli siber mungkin mengalami gangguan makan sebagai cara untuk mengatasi tekanan emosi atau mengawal aspek kehidupan mereka. Ini boleh termasuk anoreksia, bulimia, atau makan berlebihan. Buli yang memfokuskan pada penampilan fizikal boleh memburukkan lagi isu-isu berkaitan imej badan. Gangguan makan ini boleh membawa kepada masalah kesihatan yang serius jika tidak ditangani.

14. Ketagihan dadah atau alkohol

Untuk mengatasi tekanan dan kesakitan emosi akibat buli siber, sesetengah mangsa mungkin beralih kepada penyalahgunaan dadah atau alkohol.

Mereka mungkin menggunakan bahan-bahan ini sebagai mekanisme mengatasi masalah, mencari pelarian sementara dari realiti yang menyakitkan. Ketagihan ini boleh membawa kepada masalah kesihatan, undang-undang, dan sosial yang lebih serius, memburukkan lagi kesan buli siber.

15. Masalah tingkah laku

Buli siber boleh menyebabkan perubahan tingkah laku yang ketara pada mangsa. Mereka mungkin menjadi lebih mudah marah, memberontak, atau menunjukkan tingkah laku antisosial. Di sekolah, ini boleh mengakibatkan masalah disiplin atau penurunan prestasi akademik.

Di rumah, ia boleh menyebabkan konflik dengan keluarga. Perubahan tingkah laku ini sering merupakan tanda bahawa mangsa sedang bergelut untuk mengatasi trauma buli siber.

16. Risiko kerosakan reputasi

Buli siber boleh menyebabkan kerosakan reputasi yang serius kepada mangsa. Penyebaran maklumat palsu, gambar yang diubah suai, atau komen yang memalukan di platform dalam talian boleh tersebar dengan cepat dan sukar untuk dihapuskan sepenuhnya.

Kerosakan reputasi ini boleh memberi kesan jangka panjang, menjejaskan peluang pendidikan, pekerjaan, dan hubungan peribadi mangsa pada masa hadapan. Ia boleh mengakibatkan mangsa berasa seolah-olah mereka telah kehilangan kawalan terhadap naratif hidup mereka sendiri.

17. Tekanan dalam hubungan keluarga

Buli siber tidak hanya memberi kesan kepada mangsa, tetapi juga boleh menyebabkan tekanan dalam hubungan keluarga. Ibu bapa mungkin berasa tidak berdaya atau kecewa kerana tidak dapat melindungi anak mereka.

Mangsa mungkin menjadi tertutup dan enggan berkomunikasi dengan ahli keluarga, menyebabkan ketegangan dan salah faham. Keluarga mungkin berhadapan dengan cabaran dalam mencari cara terbaik untuk menyokong mangsa sambil menangani isu-isu yang berkaitan dengan privasi dan penggunaan teknologi.

18. Kesukaran membina hubungan baru

Mangsa buli siber mungkin menghadapi kesukaran dalam membina dan mengekalkan hubungan baru. Pengalaman traumatik mereka boleh menyebabkan mereka sukar untuk mempercayai orang lain atau berasa selesa dalam situasi sosial.

Mereka mungkin berasa terlalu berwaspada atau defensif, yang boleh menghalang pembentukan hubungan yang bermakna. Kesukaran ini boleh mengakibatkan perasaan kesunyian dan pengasingan yang berpanjangan.

19. Trauma jangka panjang

Buli siber boleh meninggalkan kesan trauma jangka panjang pada mangsa. Mereka mungkin mengalami kilas balik, mimpi buruk, atau reaksi ketakutan yang berlebihan apabila berhadapan dengan situasi yang mengingatkan mereka tentang pengalaman buli.

Trauma ini boleh mempengaruhi perkembangan emosi dan psikologi mangsa, menjejaskan cara mereka berinteraksi dengan dunia dan membentuk hubungan di masa hadapan. Dalam sesetengah kes, mangsa mungkin memerlukan sokongan profesional jangka panjang untuk mengatasi trauma ini.

20. Sukar mempercayai orang lain

Pengalaman buli siber boleh menjejaskan keupayaan mangsa untuk mempercayai orang lain. Mereka mungkin menjadi terlalu berwaspada dan sentiasa mencurigai niat orang lain, termasuk mereka yang cuba membantu.

Kesukaran untuk mempercayai ini boleh menghalang pembentukan hubungan yang sihat dan bermakna, sama ada dalam konteks persahabatan, hubungan romantik, atau hubungan profesional. Ia juga boleh menyukarkan mangsa untuk mencari dan menerima sokongan yang mereka perlukan untuk pulih.

Apakah Langkah Mengatasi Buli Siber?

Untuk mengatasi masalah buli siber ia memerlukan pendekatan pelbagai peringkat yang melibatkan individu, keluarga, sekolah, komuniti, dan pihak berkuasa. Strategi-strategi dalam menangani masalah ini merangkumi pendidikan, pencegahan, intervensi, dan sokongan, dengan matlamat untuk mewujudkan persekitaran dalam talian yang lebih selamat dan positif.

Berikut adalah beberapa langkah utama yang boleh diambil untuk mengatasi buli siber:

1. Jangan Melawan atau Hiraukan Pembuli

Jangan cuba untuk melawan balik pembuli secara online. Lebih baik mengabaikan mesej gangguan atau meninggalkan bilik sembang jika perlu. Ini dapat mengelakkan situasi menjadi semakin buruk.

2. Minta Bantuan dan Nasihat

Maklumkan pada orang dewasa yang dipercayai atau pihak berkuasa tentang situasi buli siber yang dihadapi. Mereka dapat memberikan nasihat atau mengambil tindakan yang sesuai.

3. Beradab

Elakkan daripada mengumpat atau mengkritik orang lain di internet. Menjaga adab dan sopan santun online dapat mengurangkan risiko menjadi mangsa buli siber.

Sentiasa amalkan budi bahasa yang baik dalam talian. Teruskan bersikap baik dan bertimbang rasa dalam interaksi dalam talian anda. Jangan terlibat dalam tingkah laku buli atau menyokong orang lain yang melakukannya.

4. Simpan Bukti

Ambil tangkap layar (screenshot) dari mesej atau komen gangguan sebagai bukti. Bukti ini penting untuk proses laporan kepada pihak berkuasa atau untuk tindakan undang-undang selanjutnya.

5. Jaga Kesihatan Mental

Jangan biarkan buli siber menjejaskan harga diri atau kesejahteraan emosi anda. Cari aktiviti yang anda gemari dan tumpukan perhatian pada aspek positif dalam hidup anda.

6. Dapatkan Bantuan Pakar Psikologi

Sekiranya buli siber menjejaskan kesihatan mental anda, jangan teragak-agak untuk mendapatkan bantuan daripada kaunselor atau profesional kesihatan mental.

7. Beritahu Orang Dewasa yang Dipercayai

Kongsikan pengalaman anda dengan ibu bapa, guru, atau orang dewasa lain yang anda percayai. Mereka boleh menyediakan sokongan dan membantu anda menangani situasi tersebut.

Kekalkan hubungan dengan rakan dan ahli keluarga yang menyokong anda. Mereka boleh membantu anda menghadapi kesan emosi akibat buli siber.

8. Lindungi Maklumat Peribadi Anda

Jangan berkongsi maklumat peribadi seperti alamat, nombor telefon, atau kata laluan dengan sesiapa dalam talian. Pastikan tetapan privasi akaun media sosial anda selamat.

9. Laporkan Buli Siber

Gunakan saluran pelaporan yang disediakan oleh laman atau platform tempat kejadian buli siber berlaku. Laman sosial media kebanyakan mempunyai mekanisme untuk reporting bagi isu seperti ini.

Laporkan juga tingkah laku buli kepada platform media sosial, sekolah, atau pihak berkuasa yang berkaitan. Kebanyakan platform mempunyai mekanisme untuk melaporkan penyalahgunaan.

10. Minta Bantuan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM)

Untuk isu yang lebih serius, hubungi MCMC melalui [email protected]. Jika buli siber melibatkan ancaman fizikal, laporkan segera kepada pihak polis untuk tindakan lanjut.

11. Jadilah Penegak Keadilan

Jika anda menyaksikan seseorang sedang dibuli secara online, pertahankan mereka atau laporkan kejadian itu kepada orang dewasa yang dipercayai atau pihak berkuasa.

Ambil peranan aktif dalam mencegah buli siber dapat membantu membentuk komuniti online yang lebih positif dan selamat.

Apakah Ciri-ciri Buli Siber?

Ciri-ciri utama buli siber ada enam iaitu sifatnya yang berterusan, kekal, sukar untuk dikenal pasti, mempunyai kesan yang segera dan meluas, serta dilakukan secara berulang-ulang.

Perbuatan buli ini menggunakan kemudahan teknologi untuk menyerang mangsa tanpa henti, menyebarkan kandungan negatif yang kekal dalam ruang siber, dan menyukarkan mangsa untuk mendapatkan perlindungan atau bantuan kerana sifatnya yang sukar untuk dikesan.

1. Berterusan

Buli siber bersifat berterusan kerana penggunaan teknologi membolehkan komunikasi berlangsung selama 24 jam sehari tanpa henti. Hal ini menyebabkan mangsa buli sukar untuk mendapatkan perlindungan atau rehat daripada perbuatan buli tersebut.

Berbeza dengan buli secara tradisional yang berlaku secara bersemuka dan terhad pada waktu tertentu, buli siber boleh berlaku pada bila-bila masa, siang atau malam. Pembuli boleh menghantar mesej, gambar atau video yang menyakitkan hati secara berterusan, menyebabkan mangsa buli berasa tertekan dan tidak dapat melepaskan diri daripada situasi tersebut.

2. Kekal

Maklumat yang dikongsi melalui sistem elektronik atau internet kebiasaannya bersifat kekal dan terbuka. Apabila sesuatu kandungan negatif atau menyakitkan hati dikongsi secara dalam talian, ia akan kekal dalam ruang siber dan sukar untuk dipadamkan sepenuhnya.

Hal ini bermakna perkongsian negatif tersebut akan sentiasa menghantui mangsa buli, walaupun setelah berlaku tempoh masa yang lama. Keadaan ini boleh mendatangkan trauma yang berpanjangan kepada mangsa buli dan menyukarkan mereka untuk melupakan kejadian buli tersebut.

3. Sukar untuk dikenal pasti

Buli siber sukar untuk dikenal pasti kerana ia tidak berlaku secara terbuka seperti buli tradisional. Perbuatan buli ini dilakukan dalam ruang digital, yang menyukarkan orang lain untuk menyedari atau memantau keadaan tersebut.

Selain itu, mangsa buli selalunya sukar untuk berterus-terang tentang kejadian buli yang berlaku kerana merasa terhina atau takut akan stigma sosial. Mereka mungkin berasa malu atau bimbang untuk melaporkan kejadian buli tersebut, menyebabkan perbuatan buli ini terus berlaku tanpa diketahui oleh orang lain.

4. Kesan segera dan meluas

Buli siber mempunyai kesan yang segera dan meluas berbanding dengan buli secara tradisional. Serangan pembuli boleh berlaku selama 24 jam sehari dengan kapasiti yang luas, memandangkan penggunaan teknologi yang semakin meluas.

Kandungan negatif atau menyakitkan hati yang dikongsi secara dalam talian boleh tersebar dengan cepat dan capai oleh ramai orang dalam masa yang singkat. Hal ini boleh memburukkan lagi kesan buli siber terhadap mangsa, kerana mereka mungkin berasa seolah-olah semua orang mengetahui tentang kejadian buli tersebut dan mengakibatkan rasa malu serta tertekan yang lebih mendalam.

5. Dilakukan secara berulang

Buli siber dilakukan secara berulang dengan tujuan untuk menakutkan, mendatangkan kemarahan dan memalukan mangsa. Pembuli mungkin menghantar mesej, gambar atau video yang menyakitkan hati secara berulang-ulang, atau menyebarkan khabar angin dan fitnah tentang mangsa secara berterusan.

Tindakan ini dilakukan dengan niat untuk menjatuhkan semangat mangsa dan membuatkan mereka berasa tidak berdaya. Perbuatan buli yang berulang ini boleh menyebabkan kesan negatif yang berkekalan terhadap kesihatan mental dan emosi mangsa.

6. Menggunakan teknologi

Buli siber dilakukan menggunakan pelbagai kemudahan komunikasi teknologi seperti teks, perbualan dalam talian, e-mel, laman web sosial, telefon bimbit dan permainan internet. Pembuli memanfaatkan platform digital ini untuk menjalankan perbuatan buli mereka, samada secara terang-terangan atau secara anonimus.

Penggunaan teknologi ini membolehkan pembuli untuk menyembunyikan identiti sebenar mereka, menjadikan mereka lebih berani untuk melakukan perbuatan buli tanpa rasa takut akan konsekuensi. Selain itu, teknologi juga membolehkan pembuli untuk menyasarkan mangsa mereka pada bila-bila masa dan di mana-mana sahaja, selagi terdapat akses kepada internet atau peranti digital.

Bagaimana Cara Mencegah Buli Siber?

Untuk mencegah dan mengelakkan buli siber daripada berlaku, ia melibatkan banyak aspek seperti pendidikan, kesedaran masyarakat dan kempen anti-buli siber.

Berikut ialah langkah-langkah mencegah siberbuli:

Meningkatkan Kesedaran Melalui Pendidikan

Satu cara yang berkesan untuk mencegah buli siber adalah dengan meningkat kesedaran melalui pendidikan dan pembelajaran. Sekolah dan universiti harus memberikan maklumat yang mencukupi tentang buli siber kepada pelajar dan staf.

Mereka harus mengetahui apa itu buli siber, bagaimana ia berlaku, dan kesan yang mungkin berlaku. Mereka juga harus mengetahui cara untuk melaporkan insiden buli siber dan mendapat bantuan jika mereka menjadi mangsa.

Pihak berkuasa dan agensi kerajaan perlu memainkan peranan penting dalam meningkatkan kesedaran tentang buli siber. Pihak berwajib boleh mengadakan kempen kesedaran dan memberikan maklumat yang mencukupi tentang cara untuk mencegah buli siber.

Menjalankan Kempen Anti-Buli Siber

Kempen anti-buli siber adalah satu lagi cara untuk mencegah buli siber. Kempen ini boleh dijalankan oleh pelbagai pihak, termasuk kerajaan, badan bukan kerajaan, dan organisasi masyarakat. Kempen ini boleh melibatkan aktiviti seperti ceramah, pertandingan, dan acara sosial.

Kempen anti-buli siber juga boleh dijalankan dalam talian agar maklumat mengenai buli siber mudah dicari dan diakses oleh orang ramai. Kempen ini juga boleh melibatkan penggunaan media sosial untuk menyebarkan maklumat dan kesedaran tentang buli siber.

Apakah Kesan Buli Siber Terhadap Mangsa?

Buli siber boleh menyebabkan tekanan emosi seperti keresahan kemurungan kepada mangsa. Impak yang besar dan kronik ini bukan hanya memberi kesan buruk terhadap psikologi, ia juga memberi impak kepada fizikal, sosial, akademik dan reputasi mangsa.

Statistik mengenai buli siber di Malaysia menunjukkan peningkatan yang signifikan berdasarkan jumlah kes yang dilaporkan. Menurut Astro Awani, pada tahun 2021, jumlah kes buli siber yang direkodkan adalah sebanyak 326 kes. Angka ini rendah kerana ini adalah dalam tempoh Perintah Kawalan Pergerakan (PKP).

Namun, pada tahun 2022, jumlah kes meningkat dengan mendadak kepada 3,887 kes. Pada tahun 2023, sehingga bulan Oktober, jumlah kes buli siber telah meningkat lagi kepada 4,994 kes. Statistik ini menunjukkan peningkatan yang membimbangkan dalam isu buli siber di Malaysia.

Antara kesan-kesan buruk dan impak negatif buli siber adalah seperti berikut:

Menyebabkan Tekanan Psikologi dan Kesihatan Mental

Buli siber boleh menyebabkan tekanan emosi yang teruk, termasuk kemurungan, kebimbangan, dan harga diri yang rendah. Mangsa mungkin berasa terpencil, takut, dan tidak berdaya, serta mungkin mempunyai pemikiran untuk membunuh diri dalam kes yang teruk.

Membawa Gejala Fizikal

Tekanan emosi yang berterusan akibat buli siber boleh membawa kepada gejala fizikal seperti sakit kepala, sakit perut, dan gangguan tidur. Mangsa juga mungkin kehilangan selera makan atau terlibat dalam tingkah laku merosakkan diri sendiri.

Menjejaskan Hubungan Sosial

Buli siber boleh menjejaskan hubungan dan interaksi sosial mangsa. Mereka mungkin menarik diri daripada aktiviti sosial, menghadapi kesukaran untuk mempercayai orang lain, dan berasa sukar untuk membina hubungan yang sihat.

Merosot Dalam Akademik

Mangsa buli siber mungkin mengalami kemerosotan dalam prestasi akademik kerana kesukaran untuk menumpukan perhatian, peningkatan ketidakhadiran, dan kehilangan motivasi untuk belajar.

Memburukkan dan Menjatuhkan Reputasi

Buli siber boleh merosakkan reputasi dalam talian dan luar talian seseorang, terutamanya jika maklumat peribadi atau fitnah disebarkan. Ini boleh menjejaskan peluang pendidikan dan pekerjaan masa depan mangsa.

Menghadapi Masalah Undang-undang

Walaupun pembuli mungkin tidak menyedari kesannya, tindakan mereka boleh membawa kepada masalah undang-undang, tindakan tatatertib di sekolah, dan kerosakan kepada reputasi mereka sendiri.

Pengalaman buli siber juga boleh meninggalkan kesan emosi yang berpanjangan, menyebabkan trauma yang berterusan, masalah kepercayaan, dan cabaran dalam hubungan walaupun setelah buli itu berakhir.

Hindarilah buli siber keraana ia mewujudkan persekitaran dalam talian yang toksik dan tidak selamat, menjejaskan kesejahteraan dan interaksi sosial secara keseluruhan.

Apakah Punca Buli Siber Boleh Berlaku?

Terdapat pelbagai punca yang menyebabkan berlakunya buli siber. Berikut adalah beberapa faktor utama yang menyumbang kepada tingkah laku buli dalam talian:

Merasa identiti tidak dikenali dalam talian

Anonymity merujuk kepada keadaan tanpa nama atau tidak dikenali. Identiti sebenar individu tidak didedahkan atau diketahui. Dalam konteks dalam talian, anonymity membolehkan pengguna berinteraksi, berkomunikasi, atau menghasilkan kandungan tanpa mendedahkan nama, lokasi, atau ciri pengenalan peribadi mereka yang lain.

Ini boleh disalahgunakan oleh individu untuk terlibat dalam tingkah laku yang memudaratkan atau menyalahi undang-undang, seperti pertuturan kebencian, buli siber, atau aktiviti jenayah, tanpa rasa tanggungjawab atau akibat.

Internet membolehkan pembuli bertindak tanpa mendedahkan identiti sebenar mereka. Ini boleh mengurangkan rasa tanggungjawab dan empati, mendorong individu untuk terlibat dalam tingkah laku yang memudaratkan yang mungkin tidak mereka lakukan secara bersemuka.

Kurang isyarat sosial dan konteks

Komunikasi dalam talian sering kekurangan isyarat bukan lisan dan konteks yang hadir dalam interaksi bersemuka. Tanpa petunjuk seperti nada suara, bahasa badan, dan ekspresi muka, mesej bertulis boleh disalahtafsirkan atau dianggap lebih agresif daripada yang dimaksudkan, yang boleh memburukkan lagi konflik dalam talian.

Memberi kuasa dan kawalan

Buli siber boleh memberi rasa kuasa dan kawalan kepada pembuli, terutamanya jika mereka merasa tidak berdaya atau tidak selamat dalam kehidupan luar talian mereka. Keupayaan untuk mendominasi atau merendahkan orang lain dalam talian boleh menjadi cara untuk meningkatkan harga diri atau status sosial mereka.

Tekanan rakan sebaya dan norma sosial

Tekanan rakan sebaya dan keinginan untuk muat dalam atau mendapat kelulusan boleh menyebabkan individu terlibat dalam tingkah laku buli dalam talian. Jika buli siber dilihat sebagai normal atau diterima dalam kumpulan rakan sebaya, individu mungkin lebih cenderung untuk mengambil bahagian atau kekal berdiam diri.

Kurang rasa empati

Pembuli siber mungkin kekurangan empati atau tidak memahami tentang kesan tindakan mereka terhadap mangsa. Jarak fizikal dan emosi yang dicipta oleh interaksi dalam talian boleh menyebabkan pembuli terlepas pandang atau meremehkan kerosakan sebenar yang mereka lakukan.

Pendedahan kepada keganasan dan isi kandungan negatif

Pendedahan berulang kepada kandungan dalam talian yang ganas, diskriminasi, atau menyakitkan boleh menyebabkan ketidekpekaan dan menormalkan tingkah laku buli. Individu yang kerap menyaksikan atau mengalami penderaan dalam talian mungkin lebih cenderung untuk mengulangi tingkah laku tersebut.

Kesukaran mengawal emosi dan tingkah laku

Individu dengan kemahiran penyelesaian masalah yang lemah atau kesukaran mengawal impuls mungkin menggunakan buli siber sebagai cara untuk mengatasi kemarahan, kekecewaan, atau emosi negatif lain. Ketidakupayaan untuk menyalurkan emosi ini dengan cara yang sihat boleh membawa kepada tingkah laku agresif dalam talian.

Masalah kesihatan mental dan trauma

Individu yang mengalami masalah kesihatan mental seperti kemurungan, kebimbangan, atau trauma mungkin terlibat dalam tingkah laku buli siber sebagai mekanisme daya tindak atau cara untuk melepaskan kesusahan emosi. Pengalaman negatif dalam kehidupan, seperti penderaan atau pengabaian, juga boleh menyumbang kepada tingkah laku buli.

Apakah Contoh-contoh Buli Siber?

Antara contoh buli siber ialah penghantaran mesej ancaman atau penghinaan melalui media sosial, aplikasi mesej, atau e-mel; penyebaran gambar atau video memalukan tanpa kebenaran, dan penciptaan profil palsu untuk memfitnah seseorang. Ini semua dilakukan untuk memalukan, menakutkan, atau menyakiti mangsa, sering kali dengan kesan yang mendalam dan berpanjangan.

Antara contoh-contoh buli siber adalah seperti berikut:

1. Menghantar mesej yang mengganggu dan mengancam.
2. Menyalahgunakan kata laluan atau nama skrin orang lain, atau menyamar sebagai orang lain.
3. Menghantar e-mel, foto atau video kepada orang lain tanpa kebenaran.
4. Memuat naik komen atau gambar yang tidak senonoh ke platform dalam talian.
5. Terlibat dalam aktiviti “sexting”, iaitu tindakan menghantar gambar, mesej atau video berunsurkan seksual menggunakan telefon bimbit.
6. Memulaukan individu tertentu daripada sesuatu kumpulan internet secara sengaja.
7. Menyebar, fitnah, khabar angin atau menyebarkan cerita yang tidak benar atau menyakitkan hati tentang individu lain di media sosial atau melalui aplikasi pesanan untuk merosakkan reputasi mereka.
8. Seseorang yang membuat gangguan dalam talian dengan menghantar mesej, komen, atau e-mel yang mengancam, menyakitkan hati, atau tidak diingini secara berulang kali kepada individu lain.
9. Seseorang yang meniru dan menyamar sebagai orang lain dalam talian untuk mempermalukan, menipu, atau merosakkan reputasi mereka.
10. Seseorang berkongsi gambar atau video yang memalukan, intim, atau tidak sesuai tentang individu lain tanpa persetujuan mereka, sering kali dengan tujuan untuk mempermalukan atau memeras ugut.
11. Seseorang dengan sengaja mengecualikan atau menghalang individu lain daripada kumpulan, permainan, atau aktiviti dalam talian, menyebabkan perasaan terpencil dan ditolak.

Contoh Kisah Buli Siber

Sarah merupah seorang pelajar berusia 15 tahun. Beliau menjadi mangsa buli siber apabila beberapa rakan sekelasnya mula menyebarkan khabar angin tentang dia di media sosial. Mereka menuduhnya melakukan perkara-perkara yang tidak dilakukannya dan mengolok-olokkan penampilan fizikalnya.

Sarah mula menerima mesej yang menyakitkan hati dan komen yang menghina di akaun media sosialnya setiap hari.

Keadaan menjadi lebih teruk apabila salah seorang pembuli menyamar sebagai Sarah dan mula menghantar mesej yang memalukan kepada rakan-rakan dan keluarganya. Ini menyebabkan Sarah berasa sangat tertekan dan risau tentang reputasinya.

Buli siber itu menyebabkan Sarah berasa murung, cemas dan terpencil. Dia mula menarik diri daripada aktiviti sosial dan prestasinya di sekolah merosot. Dia juga mengalami kesukaran tidur dan kehilangan selera makan.

Akhirnya, Sarah memberanikan diri untuk memberitahu ibu bapanya tentang apa yang berlaku. Mereka menyokongnya dan berjumpa dengan pihak sekolah untuk menangani isu tersebut. Pembuli berkenaan menghadapi tindakan disiplin dan Sarah berusaha untuk membina semula keyakinan dirinya dengan bantuan kaunselor.

Kisah Sarah menggambarkan realiti yang dihadapi oleh ramai mangsa buli siber dan kepentingan untuk mencari bantuan serta menyokong mereka yang terjejas oleh tingkah laku yang memudaratkan ini.

Apakah Perbezaan Antara Buli Siber dan Buli Fizikal?

Buli siber dan buli fizikal adalah dua jenis buli yang berbeza. Walaupun kedua-duanya merujuk kepada tindakan yang sama, iaitu menyakiti individu lain, terdapat beberapa perbezaan antara buli siber dan buli fizikal.

Berikut adalah perbezaan antara buli siber dan buli fizikal:

Aspek	Buli Siber	Buli Fizikal
Persekitaran	Berlaku dalam ruang digital, seperti media sosial, aplikasi pesanan, e-mel, dan platform dalam talian.	Berlaku secara bersemuka, sering kali di sekolah, taman permainan, atau persekitaran fizikal.
Kaedah	Melibatkan penggunaan teknologi digital untuk mengganggu, mengancam, mempermalukan, atau mengugut.	Melibatkan kekerasan fizikal, seperti memukul, menendang, menolak, atau mengganggu secara fizikal.
Masa	Boleh berlaku pada bila-bila masa, 24/7, kerana mangsa sentiasa boleh diakses melalui peranti digital.	Biasanya terhad kepada masa dan tempat tertentu, seperti waktu sekolah atau lokasi fizikal yang sama.
Identiti	Pembuli boleh kekal tanpa nama dengan menyembunyikan di sebalik skrin, lebih sukar untuk dikesan.	Pembuli sering kali dikenali oleh mangsa dan lebih mudah dikenal pasti.
Penyebaran	Boleh menyebar dengan cepat dan melibatkan audiens yang lebih luas dalam talian.	Biasanya melibatkan saksi yang lebih sedikit dan terhad kepada mereka yang hadir secara fizikal.
Bukti	Terdapat jejak digital seperti tangkapan skrin, mesej, atau catatan sebagai bukti.	Mungkin lebih sukar untuk mendokumentasikan bukti, melainkan jika ada kecederaan fizikal atau saksi.
Kesan	Boleh menyebabkan kesan psikologi, emosi, dan sosial yang mendalam. Kesan jangka panjang mungkin lebih besar kerana kandungan yang memudaratkan boleh kekal dalam talian.	Boleh menyebabkan kesan psikologi, emosi, dan sosial yang mendalam, tetapi kandungan tidak kekal seperti dalam talian.

Walaupun terdapat perbezaan antara buli siber dan buli fizikal, kedua-duanya adalah masalah serius yang memerlukan perhatian dan tindakan daripada sekolah, ibu bapa, dan masyarakat untuk menangani dan mewujudkan persekitaran yang selamat untuk semua orang muda.

Siapakah Yang Terdedah Menjadi Mangsa Buli Siber?

Sesiapa sahaja boleh menjadi mangsa buli siber, tanpa mengira umur, jantina, latar belakang, atau status sosial. Walau bagaimanapun, terdapat beberapa kumpulan individu yang mungkin lebih terdedah kepada buli siber:

Remaja dan orang muda

Buli siber paling kerap berlaku dalam kalangan remaja dan orang muda, terutamanya mereka yang menggunakan media sosial dan platform dalam talian secara aktif.

Individu yang dianggap “berbeza”

Mereka yang dilihat sebagai berbeza daripada norma sosial, seperti individu LGBTQ+, mereka yang mempunyai ketidakupayaan, atau mereka yang daripada kumpulan etnik atau agama minoriti, mungkin lebih cenderung untuk menjadi sasaran buli siber.

Pelajar yang dianggap terlalu pandai, kurang pandai, atau mempunyai minat yang berbeza daripada rakan sebaya mereka mungkin menjadi sasaran buli siber.

Individu yang terpencil secara sosial

Mereka yang kurang mempunyai sokongan sosial atau menghadapi kesukaran dalam membina hubungan mungkin lebih terdedah kepada buli siber.

Individu yang telah menjadi mangsa buli fizikal

Mangsa buli fizikal mungkin juga menjadi sasaran buli siber, kerana pembuli boleh menggunakan platform dalam talian untuk meneruskan penganiayaan.

Individu yang aktif dalam talian

Mereka yang berkongsi banyak maklumat peribadi dalam talian atau mempunyai penglibatan yang tinggi dalam aktiviti dalam talian mungkin lebih terdedah kepada buli siber.

Selebriti, tokoh awam, dan pemimpin

Individu yang terkenal atau mempunyai pengaruh mungkin menjadi sasaran buli siber dan gangguan dalam talian.

Sesiapa sahaja yang mengalami buli siber perlu mendapatkan sokongan dan bantuan. Wujudkan persekitaran dalam talian yang selamat dan inklusif di mana semua orang dilayan dengan rasa hormat dan bermaruah.

Apakah Undang-undang dan Peraturan Tentang Buli Siber?

Di Malaysia, terdapat beberapa undang-undang dan penguatkuasaan yang berkaitan dengan buli siber dan kesalahan dalam talian. Berikut adalah beberapa perundangan utama yang berkaitan:

Akta Komunikasi dan Multimedia 1998

Akta ini mengawal selia industri komunikasi dan multimedia di Malaysia. Seksyen 233 akta ini melarang penggunaan perkhidmatan rangkaian atau perkhidmatan aplikasi secara tidak wajar, termasuk menghantar kandungan yang berunsur ancaman, gangguan, atau kesat.

Kanun Keseksaan

Beberapa peruntukan dalam Kanun Keseksaan boleh digunakan untuk mendakwa kes buli siber, seperti Seksyen 503 (gangguan jenayah), Seksyen 504 (provokasi dengan niat untuk memecah keamanan awam), dan Seksyen 507 (ugutan jenayah).

Akta Jenayah Komputer 1997

Akta ini berkaitan dengan kesalahan yang melibatkan penyalahgunaan komputer atau akses tanpa kebenaran kepada data komputer. Walaupun tidak secara khusus berkaitan dengan buli siber, akta ini boleh digunakan dalam kes-kes tertentu yang melibatkan penggodam atau akses tanpa kebenaran kepada akaun media sosial mangsa.

Akta Perlindungan Data Peribadi 2010

Akta ini mengawal selia pemprosesan data peribadi dalam transaksi komersial. Walaupun tidak secara langsung berkaitan dengan buli siber, ia boleh digunakan dalam kes-kes di mana data peribadi mangsa disalahgunakan atau disebarkan tanpa kebenaran.

Dari segi penguatkuasaan, polis Malaysia, melalui Jabatan Siasatan Jenayah Komersil, menyiasat kes-kes yang berkaitan dengan jenayah siber, termasuk buli siber. CyberSecurity Malaysia, sebuah agensi di bawah Kementerian Komunikasi dan Multimedia, juga memainkan peranan dalam mempromosikan keselamatan siber dan menyediakan bantuan kepada mangsa jenayah siber.

Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) juga mempunyai bidang kuasa untuk menyiasat aduan berkaitan kandungan dalam talian yang tidak wajar atau menyalahi undang-undang, termasuk buli siber.

Walaupun terdapat perundangan dan mekanisme penguatkuasaan ini, buli siber masih kekal sebagai satu cabaran yang besar di Malaysia. Peningkatan kesedaran, pendidikan, dan kerjasama antara pelbagai pihak berkepentingan adalah penting untuk menangani masalah ini secara berkesan.

Mangsa buli siber digalakkan untuk melaporkan insiden kepada pihak berkuasa dan mendapatkan sokongan daripada organisasi atau perkhidmatan yang berkaitan.

Apakah Peranan Komuniti dalam Menangani Masalah Buli Siber?

Komuniti memainkan peranan yang penting dalam memerangi buli siber. Setiap individu dalam komuniti perlu memahami bahawa mempunyai tanggungjawab untuk mengatasi masalah ini. Terdapat beberapa peranan yang boleh dimainkan oleh komuniti dalam memerangi buli siber. Antaranya ialah:

Peranan Ibu Bapa

Ibu bapa memainkan peranan yang penting dalam membantu anak-anak mereka menghadapi masalah buli siber. Mereka perlu memastikan bahawa anak-anak mereka mempunyai pengetahuan yang mencukupi tentang bahaya buli siber dan cara mengatasinya.

Selain itu, ibu bapa juga perlu memantau aktiviti anak-anak mereka di media sosial dan memberikan sokongan emosi yang mencukupi jika anak-anak mereka menjadi mangsa buli siber.

Peranan Institusi Pendidikan

Institusi pendidikan memainkan peranan yang penting dalam membantu remaja Malaysia memahami bahaya buli siber dan cara mengatasinya. Mereka perlu memastikan bahawa pelajar mempunyai pengetahuan yang mencukupi tentang bahaya buli siber dan cara mengatasinya.

Selain itu, institusi pendidikan juga perlu memantau aktiviti pelajar di media sosial dan memberikan sokongan emosi yang mencukupi jika pelajar menjadi mangsa buli siber.

Peranan Media Sosial

Media sosial memainkan peranan yang penting dalam membantu remaja Malaysia memahami bahaya buli siber dan cara mengatasinya. Mereka perlu memastikan bahawa pengguna media sosial mempunyai pengetahuan yang mencukupi tentang bahaya buli siber dan cara mengatasinya.

Media sosial seperti Facebook, TikTok, YouTube, Instagram, Twitter, WhatsApp, dan Telegram telah menjadi platform yang sering digunakan untuk melakukan siberbuli.

Media sosial juga perlu memantau aktiviti pengguna di platform mereka dan memberikan sokongan emosi yang mencukupi jika pengguna menjadi mangsa buli siber.

Normal untuk remaja Malaysia menggunakan media sosial. Namun, mereka perlu memahami bahaya buli siber dan cara mengatasinya.

Komuniti memainkan peranan yang penting dalam membantu remaja Malaysia memahami bahaya buli siber dan cara mengatasinya.

Oleh itu, setiap individu dalam komuniti perlu memahami bahawa mempunyai tanggungjawab untuk mengatasi masalah ini.

Bagaimana Cara Meningkatkan Keselamatan Siber Untuk Mengurangkan Risiko Buli Siber?

Untuk meningkatkan keselamatan siber dan mengurangkan risiko menjadi mangsa buli siber, berikut adalah antara langkah-langkah yang boleh diambil:

1. Tetapkan tetapan privasi

Langkah penting dalam meningkatkan keselamatan siber adalah dengan menetapkan tetapan privasi pada tahap yang sesuai untuk semua akaun media sosial dan aplikasi anda. Pastikan anda memahami pilihan tetapan privasi yang tersedia dan laraskan tetapan tersebut untuk mengehadkan perkongsian maklumat peribadi anda.

Sebagai contoh, anda boleh memilih untuk menjadikan profil anda hanya boleh dilihat oleh rakan-rakan atau pengikut yang telah anda luluskan. Ini akan menghalang orang yang tidak dikenali daripada mengakses maklumat peribadi anda atau melihat kandungan yang anda kongsi. Selain itu, anda juga boleh menghadkan perkongsian lokasi anda, mencegah orang lain daripada mengtag anda dalam foto atau siaran tanpa kebenaran, dan mengelakkan nama anda daripada muncul dalam hasil carian.

Dengan mengambil masa untuk menyemak dan mengemas kini tetapan privasi anda secara berkala, anda dapat mengurangkan risiko maklumat peribadi anda dieksploitasi oleh pembuli siber atau pihak yang tidak bertanggungjawab.

2. Jangan berkongsi maklumat peribadi

Elakkan daripada berkongsi maklumat peribadi secara dalam talian, terutamanya dengan orang yang tidak dikenali atau di platform yang tidak dipercayai. Maklumat peribadi termasuk alamat rumah, nombor telefon, alamat e-mel, butiran kewangan seperti maklumat akaun bank atau kad kredit, dan nombor pengenalan diri seperti nombor kad pengenalan atau nombor pasport.

Perkongsian maklumat ini boleh menyebabkan anda terdedah kepada risiko kecurian identiti, penipuan, atau pengeksploitasian oleh pembuli siber. Pembuli mungkin menggunakan maklumat peribadi anda untuk mengugut, memeras ugut, atau menyamar sebagai anda dalam talian. Oleh itu, adalah penting untuk berhati-hati dalam memilih maklumat yang anda kongsi secara dalam talian dan hanya berkongsi dengan pihak yang anda percayai sepenuhnya.

Sekiranya anda perlu berkongsi maklumat peribadi untuk tujuan tertentu, pastikan anda menggunakan saluran yang selamat dan menyemak kesahihan penerima maklumat tersebut.

3. Gunakan kata laluan yang kukuh

Penggunaan kata laluan yang kukuh adalah penting untuk melindungi akaun dalam talian anda daripada digodam atau diakses oleh pihak yang tidak dibenarkan, termasuk pembuli siber. Cipta kata laluan yang unik untuk setiap akaun dan elakkan daripada menggunakan kata laluan yang sama untuk pelbagai akaun.

Kata laluan yang kukuh harus mengandungi sekurang-kurangnya 12 aksara dan merupakan gabungan huruf besar dan kecil, nombor, dan simbol. Elakkan menggunakan perkataan yang mudah diteka seperti nama, tarikh lahir, atau perkataan yang terdapat dalam kamus. Anda juga boleh menggunakan frasa laluan (passphrase) yang merupakan kombinasi beberapa perkataan yang mudah diingati oleh anda tetapi sukar diteka oleh orang lain.

Sebagai langkah keselamatan tambahan, aktifkan pengesahan dua faktor (2FA) apabila tersedia. Ini memerlukan anda memasukkan kod tambahan yang dihantar ke peranti anda semasa log masuk, menambahkan lapisan perlindungan ke atas akaun anda. Jangan sesekali berkongsi kata laluan anda dengan sesiapa, dan pastikan untuk mengemaskini kata laluan secara berkala untuk mengekalkan keselamatan akaun anda.

4. Berhati-hati dengan permintaan persahabatan atau mesej:=

Berhati-hati apabila menerima permintaan persahabatan atau mesej daripada orang yang tidak dikenali dalam platform media sosial atau aplikasi permesejan. Pembuli siber atau individu yang berniat jahat mungkin mencipta akaun palsu untuk menghubungi mangsa mereka, berpura-pura menjadi kenalan atau rakan yang berkongsi minat yang sama.

Sebelum menerima permintaan persahabatan, semak profil mereka dengan teliti dan cuba pastikan bahawa mereka adalah individu yang sah. Jika anda menerima mesej yang mencurigakan atau tidak diminta daripada orang yang tidak dikenali, jangan balas atau terlibat dalam komunikasi selanjutnya dengan mereka.

Mesej seperti itu mungkin mengandungi pautan berbahaya, lampiran berniat jahat, atau cubaan untuk menipu anda supaya mendedahkan maklumat peribadi. Sekiranya anda menerima mesej yang tidak wajar atau mesej buli daripada kenalan, jangan teragak-agak untuk menyekat mereka dan melaporkan tingkah laku mereka kepada pentadbir platform.

Dengan berhati-hati dan tidak bertindak terburu-buru apabila berhubung dengan orang yang tidak dikenali dalam talian, anda dapat mengurangkan risiko menjadi mangsa buli siber atau penipuan dalam talian.

5. Laporkan dan sekat pembuli

Sekiranya anda menjadi mangsa buli siber, penting untuk mengambil tindakan segera dengan melaporkan perbuatan tersebut kepada pentadbir platform atau laman web yang berkaitan. Kebanyakan platform media sosial dan aplikasi mempunyai mekanisme untuk melaporkan tingkah laku yang tidak wajar atau menyalahi peraturan.

Dengan melaporkan pembuli, anda membantu mengekang tingkah laku mereka dan mengurangkan risiko mereka membuli orang lain. Selain itu, gunakan ciri penyekatkan yang tersedia untuk menghalang pembuli daripada menghubungi anda secara langsung. Penyekatan akan memastikan bahawa anda tidak lagi menerima mesej, komen, atau kandungan lain daripada pembuli, mengurangkan impak negatif buli siber terhadap kesejahteraan emosi dan mental anda.

Jangan teragak-agak untuk menyekat seseorang jika anda merasa tidak selesa dengan interaksi dalam talian anda dengan mereka, walaupun mereka adalah kenalan atau rakan. Keselamatan dan kesejahteraan anda adalah keutamaan, dan anda berhak mengambil langkah-langkah yang perlu untuk melindungi diri anda dalam ruang digital.

6. Simpan bukti

Apabila anda mengalami buli siber, penting untuk menyimpan bukti kejadian tersebut. Ambil tangkapan skrin (screenshot) mesej, komen, atau siaran yang mengandungi kandungan buli atau menyalahi undang-undang.

Simpan e-mel, mesej teks, atau komunikasi lain yang berkaitan dengan perbuatan buli. Pastikan untuk merekodkan tarikh, masa, dan konteks setiap kejadian. Bukti yang terkumpul ini akan menjadi penting sekiranya anda perlu melaporkan perbuatan buli kepada pihak berkuasa, pentadbir sekolah, atau majikan. Ia juga boleh membantu platform media sosial atau aplikasi dalam menyiasat dan mengambil tindakan terhadap pembuli.

Simpan bukti di lokasi yang selamat dan mudah diakses, samada secara digital atau dalam bentuk salinan fizikal. Jangan padam bukti tersebut, walaupun isu buli siber telah diselesaikan, kerana anda mungkin memerlukannya untuk rujukan pada masa hadapan.

Dengan mempunyai bukti yang kukuh, anda akan lebih mudah untuk menegakkan hak anda dan memastikan pembuli siber dipertanggungjawabkan atas tindakan mereka.

7. Jangan bertindak balas

Apabila berhadapan dengan buli siber, adalah penting untuk tidak bertindak balas terhadap pembuli atau terlibat dalam sebarang komunikasi dengan mereka. Walaupun anda mungkin berasa marah, kecewa, atau ingin mempertahankan diri, bertindak balas kepada pembuli seringkali hanya akan memburukkan lagi keadaan.

Pembuli siber sering mencari perhatian atau reaksi daripada mangsa mereka, dan dengan bertindak balas, anda sebenarnya memberikan kepuasan kepada mereka. Tindak balas anda juga boleh digunakan oleh pembuli untuk memanipulasi situasi atau menjadikan anda kelihatan seperti pihak yang bersalah. Sebaliknya, abaikan cubaan pembuli untuk memprovokasi anda dan jangan memberikan sebarang reaksi.

Dengan tidak bertindak balas, anda menunjukkan kepada pembuli bahawa tingkah laku mereka tidak diterima dan tidak akan ditoleransi. Sekiranya anda memerlukan sokongan atau nasihat tentang cara untuk menangani situasi tersebut, dapatkan bantuan daripada rakan-rakan yang dipercayai, ahli keluarga, atau orang dewasa lain dalam hidup anda.

Mereka dapat memberikan perspektif yang objektif dan membantu anda mengembangkan strategi untuk mengatasi buli siber dengan cara yang sihat dan berkesan.

8. Tingkatkan kesedaran

Meningkatkan kesedaran tentang buli siber adalah penting untuk mencegah dan menangani isu ini secara berkesan. Ambil masa untuk mendidik diri anda tentang tanda-tanda buli siber, kesannya terhadap mangsa, dan langkah-langkah yang boleh diambil untuk menanganinya.

Sertai kempen atau program kesedaran di sekolah, universiti, atau komuniti anda untuk mempelajari lebih lanjut tentang keselamatan siber dan cara mempromosikan tingkah laku dalam talian yang positif. Kongsikan pengetahuan anda dengan rakan-rakan, ahli keluarga, dan orang lain dalam jaringan sosial anda untuk meningkatkan kesedaran mereka tentang buli siber.

Galakkan mereka untuk bercakap tentang pengalaman mereka, samada sebagai mangsa atau saksi buli siber, dan tawarkan sokongan serta nasihat anda. Dengan membina kesedaran kolektif tentang isu ini, kita dapat mewujudkan persekitaran dalam talian yang lebih selamat dan inklusif untuk semua orang.

Ingatlah bahawa mencegah buli siber adalah tanggungjawab semua orang, dan dengan mengambil langkah proaktif untuk mendidik dan melibatkan orang lain, kita dapat membuat perubahan yang bermakna dalam memerangi tingkah laku dalam talian yang memudaratkan.

9. Dapatkan sokongan

Menjadi mangsa buli siber boleh menjadi pengalaman yang amat mencabar dan membebankan dari segi emosi. Penting untuk anda mendapatkan sokongan sekiranya anda mengalami kesukaran mengatasi kesan buli siber terhadap kesejahteraan mental dan emosi anda.

Jangan berdiam diri atau berasa malu untuk berkongsi pengalaman anda dengan orang lain. Hubungi rakan-rakan yang dipercayai atau ahli keluarga dan maklumkan kepada mereka tentang situasi yang anda hadapi. Mereka dapat mendengar kebimbangan anda, menawarkan sokongan moral, dan membantu anda mencari penyelesaian.

Sekiranya anda berasa tertekan, cemas, atau murung akibat buli siber, jangan teragak-agak untuk mendapatkan bantuan profesional. Kaunselor sekolah, pegawai kaunseling di universiti, atau pakar kesihatan mental yang bertauliah dapat memberikan panduan dan strategi untuk mengatasi kesan emosi akibat buli siber.

Mereka juga boleh membantu anda membina daya tahan dan mempelajari teknik menangani tekanan yang sihat. Ingatlah bahawa anda tidak bersendirian dalam menghadapi cabaran ini, dan mendapatkan sokongan adalah langkah yang berani dan penting dalam proses pemulihan anda.

Dengan bantuan dan sokongan yang betul, anda dapat mengatasi kesan buli siber dan kembali merasa yakin serta selamat dalam interaksi dalam talian anda.