Penipuan dalam talian ialah aktiviti jenayah yang dilakukan melalui internet atau teknologi digital, di mana penipu menggunakan pelbagai taktik penipuan untuk mendapatkan maklumat peribadi, kewangan, atau harta benda mangsa secara tidak sah.
Antara jenis-jenis penipuan online ini termasuk Macau Scam, Love Scam, penipuan pinjaman, pernipuan kerja sambilan, parcel scam dan banyak lagi. Ia melibatkan penggunaan komunikasi elektronik seperti e-mel, laman web, media sosial, atau aplikasi mudah alih untuk memperdaya dan mengeksploitasi mangsa.
Contoh Penipuan Dalam Talian
Apakah Jenis-jenis Penipuan Dalam Talian?
Terdapat 8 jenis penipuan dalam talian yang sering berlaku di Malaysia. Antaranya termasuklah penipuan Macau Scam, penipuan perbankan dalam talian, penipuan pembelian dalam talian, penipuan pelaburan, penipuan cinta (love scam), penipuan emel (phishing), penipuan media sosial, penipuan pinjaman tidak wujud, penipuan pekerjaan, dan penipuan hadiah atau loteri.
Setiap jenis penipuan ini mempunyai ciri-ciri dan taktik tersendiri yang digunakan oleh penipu untuk memperdaya mangsa. Penipuan-penipuan ini bertujuan untuk mendapatkan maklumat peribadi, wang, atau kedua-duanya sekali daripada mangsa. Berikut ialah perincian bagi setiap jenis penipuan dalam talian:
1. Penipuan Macau Scam
Penipuan Macau Scam merupakan satu bentuk penipuan di mana penipu menyamar sebagai pihak berkuasa atau pegawai bank, menghubungi mangsa melalui telefon untuk mendapatkan maklumat peribadi atau wang.
Penipu biasanya menggunakan teknik “caller ID spoofing” untuk menyamar sebagai nombor rasmi dan mencipta senario palsu seperti penglibatan mangsa dalam kes jenayah atau masalah dengan akaun bank.
Dalam penipuan Macau Scam, penipu menghubungi mangsa melalui panggilan telefon dan menyamar sebagai pegawai dari agensi penguatkuasaan seperti Polis Diraja Malaysia (PDRM), Bank Negara Malaysia (BNM), atau Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM).
Taktik utama mereka adalah menakut-nakutkan mangsa dengan dakwaan palsu tentang penglibatan dalam kes jenayah atau hutang yang belum dilunaskan, seterusnya meminta pemindahan wang untuk menyelesaikan “masalah” tersebut.
Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC) telah mengambil langkah proaktif untuk memerangi sindiket ini dengan memperkenalkan halangan teknikal. Kerjasama MCMC dengan penyedia perkhidmatan telekomunikasi telah berjaya menghalang hampir 1.6 bilion panggilan mencurigakan dari tahun 2018 hingga 2021.
2. Penipuan Cinta (Love Scam)
Penipuan Cinta (Love Scam) merupakan satu bentuk penipuan dalam talian di mana penipu membina hubungan romantik palsu untuk mengeksploitasi mangsa secara emosi dan kewangan. Modus operandi penipuan ini melibatkan penipu mencipta profil palsu di laman web janji temu atau media sosial seperti Facebook dan Instagram, menggunakan gambar profil yang menarik untuk memikat mangsa, terutama wanita.
Setelah berjaya mencuri hati mangsa melalui kata-kata manis, penipu mula meminta wang dengan pelbagai alasan seperti untuk menghantar hadiah atau menyelesaikan masalah kewangan. Statistik menunjukkan impak yang besar daripada penipuan cinta di Malaysia, dengan 1,582 kes dilaporkan pada tahun 2020, melibatkan kerugian sebanyak RM58.33 juta. Lebih membimbangkan lagi, sejak 2018 hingga pertengahan 2023, terdapat lebih daripada 7,548 kes penipuan cinta dilaporkan, dengan kerugian mencapai RM382 juta.
Majoriti mangsa adalah wanita, termasuk banyak yang sudah berkahwin. Penipuan ini biasanya berlaku melalui beberapa peringkat, bermula dengan pembinaan hubungan, diikuti dengan manipulasi emosi, permintaan kewangan, dan akhirnya eksploitasi berterusan.
Untuk mengelakkan diri daripada menjadi mangsa, orang ramai dinasihatkan untuk berhati-hati dengan hubungan dalam talian, terutamanya jika individu tersebut tidak pernah ditemui secara peribadi, dan sentiasa mengesahkan identiti serta berwaspada terhadap permintaan wang atau maklumat peribadi.
3. Penipuan Pinjaman Dalam Talian
Penipuan pinjaman dalam talian, termasuk penipuan pinjaman tidak wujud, mensasarkan individu yang mempunyai rekod kredit tidak memuaskan atau yang memerlukan wang tunai segera.
Scammer sering menyamar sebagai institusi kewangan atau platform pinjaman peribadi, menawarkan pinjaman dengan janji tanpa faedah, kelulusan dijamin, atau syarat yang sangat menarik. Dalam kes penipuan pinjaman tidak wujud, penipu menawarkan pinjaman palsu tetapi memerlukan bayaran pendahuluan sebelum menghilangkan diri tanpa memberikan pinjaman tersebut. Mereka juga mungkin meminta maklumat peribadi yang sensitif.
Menurut Pusat Respon Scam Nasional (NSRC), penipuan pinjaman merupakan salah satu daripada enam modus operandi utama yang mengakibatkan kerugian besar kepada mangsa. Dari Januari hingga Disember 2023, penipuan pinjaman mencatatkan kerugian sebanyak RM39 juta di Malaysia. Untuk melindungi diri, orang ramai disarankan untuk mengesahkan kesahihan pemberi pinjaman melalui sumber yang boleh dipercayai seperti laman web rasmi Bank Negara Malaysia atau Suruhanjaya Syarikat Malaysia.
Elakkan memberikan maklumat peribadi atau membuat bayaran pendahuluan kepada pihak yang tidak dikenali, kerana pemberi pinjaman yang sah tidak akan meminta bayaran pendahuluan atau maklumat sensitif sebelum proses kelulusan pinjaman.
4. Penipuan Kerja Sambilan Dalam Talian
Penipuan pekerjaan, khususnya kerja sambilan dalam talian, semakin berleluasa di Malaysia. Scammer sering menggunakan iklan menarik seperti “Kerja Mudah Dari Rumah!” atau “RMXXX-RMXXX Seminggu” untuk memikat individu yang mencari pekerjaan sambilan atau sumber pendapatan tambahan.
Statistik menunjukkan impak yang serius, dengan kerugian melebihi RM1.23 juta dilaporkan dalam tempoh Januari hingga Jun 2023 sahaja. Pihak polis Malaysia telah menjalankan lebih daripada 100 siasatan berkaitan sindiket ini, menunjukkan peningkatan ketara dalam jenis penipuan ini.
Scammer biasanya menggunakan platform seperti WhatsApp untuk menjalankan aktiviti penipuan mereka. Taktik biasa termasuk meminta maklumat peribadi atau bayaran pendahuluan untuk “peralatan kerja” atau “latihan” yang sepatutnya tidak diminta oleh majikan yang sah.
5. Penipuan Parcel Scam
Penipuan parcel atau “parcel scam” melibatkan pelbagai taktik di mana penipu akan menghubungi mangsa melalui panggilan telefon, e-mel, atau SMS dan mendakwa terdapat bungkusan yang tidak dapat dihantar atas pelbagai alasan.
Mereka kemudian meminta maklumat peribadi mangsa seperti butiran kad kredit atau debit untuk kononnya meneruskan penghantaran. Dalam beberapa kes, penipu menyamar sebagai pekerja syarikat kurier atau pegawai polis, mendakwa bungkusan tersebut mengandungi barangan haram seperti dadah atau wang haram. Mangsa diminta untuk membayar sejumlah wang atau memberikan maklumat peribadi untuk mengelakkan tindakan undang-undang.
Satu kes yang dilaporkan melibatkan seorang pesara di Perak yang kehilangan RM485,000 selepas ditipu oleh penipu yang mendakwa bungkusan tersebut mengandungi kad kredit dan barang-barang lain yang tidak dapat dihantar.
Terdapat juga kes di mana mangsa menerima mesej atau panggilan telefon yang mendakwa mereka perlu membayar caj penghantaran untuk menerima bungkusan, dengan arahan untuk membuat pembayaran melalui akaun bank yang diberikan oleh penipu.
6. Penipuan Cash On Delivery (COD)
Penipuan Cash on Delivery (COD) melibatkan mangsa menerima bungkusan yang tidak dipesan dan diminta untuk membayar semasa penghantaran. Setelah membuat pembayaran, mangsa mendapati bungkusan tersebut mengandungi barang-barang yang tidak bernilai atau tidak sesuai dengan apa yang dijanjikan.
Syarikat penghantaran seperti J&T Express telah mengeluarkan amaran kepada pelanggan mereka mengenai penipuan ini, meminta mereka berhati-hati terhadap panggilan atau mesej mencurigakan yang kononnya datang dari syarikat kurier. Pihak berkuasa seperti Ninja Van juga menasihati orang ramai untuk tidak membayar sebarang bungkusan yang tidak dipesan dan melaporkan insiden penipuan kepada pihak berkuasa berkaitan.
Platform e-dagang seperti Shopee juga dikaitkan dengan penipuan ini, di mana penipu menggunakan platform tersebut untuk menghantar bungkusan COD yang tidak dipesan oleh mangsa. Shopee menasihatkan pengguna mereka untuk menyemak semula pesanan dan hanya membeli dari penjual yang dipercayai.
Penipuan COD ini menunjukkan kepentingan untuk sentiasa berwaspada semasa menerima bungkusan yang tidak dijangka dan mengesahkan kesahihan sebarang permintaan pembayaran, terutamanya untuk barangan yang tidak dipesan.
7. Penipuan Perbankan Dalam Talian
Penipuan Perbankan Dalam Talian merupakan ancaman serius di Malaysia, di mana penipu menggunakan pelbagai teknik canggih untuk mendapatkan akses kepada akaun bank dalam talian mangsa.
Teknik-teknik ini termasuk penggunaan laman web palsu yang menyerupai laman bank sebenar, penghantaran emel phishing yang kelihatan sah, dan penyebaran malware untuk mencuri maklumat log masuk dan data perbankan.
Sebagai tindak balas, Bank Negara Malaysia (BNM) telah mengeluarkan garis panduan kepada institusi kewangan untuk meningkatkan keselamatan, termasuk pengenalan ciri ‘Kill Switch’ yang membolehkan pelanggan menyahaktifkan sementara akses ke akaun mereka jika disyaki terdapat aktiviti penipuan. Institusi kewangan juga telah menguatkuasakan tempoh bertenang selama 12 jam untuk sebarang permohonan atau perubahan pada akaun.
Kerajaan telah menubuhkan Pusat Respons Scam Kebangsaan (NSRC) untuk menguruskan kes penipuan kewangan atas talian, dengan kerjasama antara BNM, PDRM, SKMM, dan institusi kewangan lain.
Usaha-usaha ini telah membuahkan hasil, dengan institusi kewangan berjaya menghalang urus niaga mencurigakan bernilai RM383 juta dalam tempoh Januari hingga Disember 2023. Selain itu, setakat Januari 2024, sebanyak 131 nombor talian yang terlibat dalam aktiviti penipuan telah ditamatkan, dan 93 nombor talian yang meragukan telah disekat.
Walaupun langkah-langkah ini telah diambil, pengguna masih perlu berwaspada dan mengamalkan langkah-langkah keselamatan dalam talian untuk melindungi diri daripada penipuan perbankan.
8. Penipuan Pembelian Dalam Talian
Penipuan Pembelian Dalam Talian dijalankan melalui platform e-dagang dan media sosial seperti Facebook, Instagram, WhatsApp, Shopee, dan Lazada untuk menjual barangan palsu atau tidak wujud.
Mereka memikat mangsa dengan gambar dan penerangan produk yang menarik, tetapi selepas pembayaran dibuat, barangan sama ada tidak dihantar atau yang diterima adalah palsu atau berkualiti rendah.
Statistik menunjukkan peningkatan yang membimbangkan, dengan 8,668 kes dilaporkan dari Januari hingga September 2023, melibatkan kerugian sebanyak RM163 juta. Ini menandakan peningkatan berbanding RM140 juta sepanjang tahun 2022.
Untuk menangani isu ini, pihak berkuasa telah mengambil beberapa langkah pencegahan. Pengguna disarankan untuk menyemak nombor akaun dan telefon penjual melalui portal ‘Semak Mule’, membuat pembelian hanya melalui platform e-dagang yang selamat, dan sentiasa menyemak ulasan pengguna lain. Peniaga e-dagang juga digalakkan untuk mendaftarkan perniagaan mereka dengan SSM BizTrust.
Penipuan dalam talian di Malaysia merangkumi pelbagai bentuk yang saling berkaitan, termasuk Penipuan Pelaburan yang menawarkan peluang pelaburan palsu, Penipuan Emel (Phishing) yang menggunakan emel palsu untuk mendapatkan maklumat peribadi, Penipuan Media Sosial yang melibatkan akaun palsu dan tawaran menipu, serta Penipuan Hadiah atau Loteri yang memperdaya mangsa dengan tawaran hadiah besar yang memerlukan bayaran awal.
Kesemua penipuan ini mengeksploitasi psikologi mangsa melalui janji keuntungan besar atau keterdesakan, dan sering memanfaatkan platform digital untuk mencapai sasaran yang lebih luas.
Statistik Penipuan Dalam Talian di Malaysia
Penipuan dalam talian di Malaysia telah menunjukkan peningkatan yang ketara dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Pada tahun 2020, CyberSecurity Malaysia melaporkan sebanyak 10,790 kes penipuan online, yang menunjukkan peningkatan sebanyak 99.5% berbanding tahun sebelumnya, lapor The Star Online. Penipuan ini melibatkan pelbagai jenis modus operandi, termasuk penipuan kewangan, pencurian identiti, dan lain-lain bentuk penipuan digital.
Antara Januari dan Ogos 2023, terdapat 3,837 insiden keselamatan siber yang dilaporkan kepada Pusat Respon Insiden Cyber999, di mana penipuan merupakan insiden tertinggi dengan 2,400 kes.
Menurut NST Online, Bukit Aman’s Commercial Crime Investigation Department (CCID) melaporkan bahawa kes penipuan atas talian telah meningkat dari 17,668 kes pada tahun 2019 kepada 34,495 kes pada tahun 2023, menunjukkan peningkatan sebanyak 95.2%.
Kehilangan kewangan akibat penipuan dalam talian juga adalah signifikan, dengan laporan menunjukkan kehilangan sebanyak RM27 juta pada awal tahun 2023 sahaja akibat penipuan siber. Ini adalah dapatan daripada HSBC Business Go.
Peningkatan drastik dalam kes-kes ini mencerminkan keperluan mendesak untuk meningkatkan kesedaran awam tentang ancaman siber dan mengamalkan langkah-langkah keselamatan yang lebih berkesan untuk melindungi diri daripada menjadi mangsa penipuan dalam talian.
Apakah Kesan Penipuan Dalam Talian?
Penipuan online bukan sahaja membawa kerugian kewangan kepada mangsa, tetapi juga memberi kesan psikologi dan emosi yang mendalam.
Mangsa mungkin mengalami tekanan, kemurungan, dan kehilangan kepercayaan dalam interaksi dalam talian. Dalam kes yang melibatkan love scam, mangsa bukan sahaja kehilangan wang, tetapi juga mengalami trauma emosi akibat dikhianati oleh individu yang mereka percayai.
Penipuan siber juga boleh menjejaskan reputasi dan kredibiliti organisasi yang terlibat, serta menggugat keyakinan pengguna terhadap keselamatan transaksi dalam talian.
Penipuan dalam talian mempunyai impak ekonomi yang signifikan di Malaysia. Menurut laporan oleh Pusat Governans, Integriti dan Anti-Rasuah Nasional (GIACC), Malaysia mengalami kerugian sebanyak RM2.23 bilion akibat jenayah siber pada tahun 2020. Kerugian ini bukan sahaja melibatkan kehilangan wang individu, tetapi juga kos perbelanjaan untuk menyiasat dan membanteras penipuan dalam talian.
Kos ini termasuk perbelanjaan untuk mengukuhkan keselamatan siber, menjalankan siasatan, dan usaha pencegahan yang lain, yang akhirnya boleh menjejaskan pertumbuhan ekonomi digital negara. Sebagai contoh, PwC melaporkan bahawa organisasi di Malaysia menghadapi pelbagai bentuk penipuan yang termasuk penipuan siber, dengan impak yang besar terhadap ekonomi mereka.
Selain itu, laporan dari Spectrum Edge menunjukkan bahawa sejak 2020, kadar jenayah siber telah meningkat sebanyak 58.8%, dengan kerugian kewangan yang terus meningkat setiap tahun. Ini menekankan kepentingan langkah-langkah keselamatan siber yang lebih ketat dan kesedaran awam yang lebih tinggi untuk mengurangkan risiko dan kerugian akibat penipuan siber.
Individu dan organisasi perlu sentiasa berwaspada dan mengambil langkah-langkah pencegahan yang sesuai untuk melindungi diri daripada ancaman siber yang semakin meningkat.
Apakah Langkah-Langkah Pencegahan Penipuan Dalam Talian?
Untuk melindungi diri daripada penipuan online, individu dan organisasi perlu mengambil langkah-langkah pencegahan yang sewajarnya. Antara langkah-langkah yang boleh diambil adalah seperti berikut:
Meningkatkan kesedaran tentang penipuan dalam talian
Individu perlu sentiasa peka dengan taktik-taktik yang digunakan oleh penipu dan berwaspada terhadap tawaran atau permintaan yang mencurigakan. Organisasi juga perlu melaksanakan program kesedaran untuk mendidik pekerja tentang risiko penipuan siber.
Mengesahkan identiti dan kesahihan pihak yang berurusan
Sebelum berkongsi maklumat peribadi atau melakukan transaksi kewangan dalam talian, pastikan untuk mengesahkan identiti pihak yang terlibat. Semak latar belakang syarikat atau individu tersebut dan gunakan saluran komunikasi rasmi untuk berkomunikasi.
Menggunakan teknologi keselamatan
Pasang perisian anti-virus dan firewall yang terkini pada peranti untuk melindungi daripada perisian hasad dan serangan siber. Gunakan kata laluan yang kukuh dan aktifkan pengesahan dua faktor (2FA) apabila tersedia.
Berhati-hati dengan pautan dan lampiran
Elakkan daripada mengklik pautan atau memuat turun lampiran daripada sumber yang tidak dikenali atau mencurigakan. Penipu sering menggunakan taktik phishing untuk mendapatkan akses kepada maklumat peribadi atau memasang perisian hasad pada peranti.
Melaporkan penipuan kepada pihak berkuasa
Sekiranya menjadi mangsa penipuan online, segera laporkan kepada pihak berkuasa seperti polis atau CyberSecurity Malaysia. Kerjasama daripada orang ramai adalah penting untuk membantu pihak berkuasa menyiasat dan membanteras kegiatan penipuan siber.
Adakah orang ramai boleh buat semakan no telefon scammer secara online?
Ya, orang ramai boleh membuat semakan nombor telefon scammer yang disyaki terlibat dalam aktiviti penipuan secara dalam talian. Salah satu platform yang disediakan oleh pihak berkuasa Malaysia untuk tujuan ini adalah portal ‘Semak Mule’ yang boleh diakses di semakmule.rmp.gov.my.
Portal ini dibangunkan oleh Polis Diraja Malaysia (PDRM) dan membolehkan pengguna menyemak sama ada sesuatu nombor telefon atau nombor akaun bank telah dikaitkan dengan aktiviti penipuan.
Selain itu, terdapat juga aplikasi dan laman web lain yang menawarkan perkhidmatan serupa, seperti Truecaller, yang membolehkan pengguna menyemak dan melaporkan nombor yang mencurigakan.
Walau bagaimanapun, sila sumber rasmi seperti portal ‘Semak Mule’ untuk mendapatkan maklumat yang tepat dan terkini.
Adakah perlu buat laporan no akaun bank scammer kepada bank?
Ya, anda perlu membuat laporan mengenai nombor akaun bank scammer yang disyaki digunakan untuk aktiviti penipuan kepada pihak bank yang berkenaan.
Kebanyakan bank di Malaysia mempunyai saluran khusus untuk melaporkan aktiviti yang mencurigakan atau penipuan. Anda boleh menghubungi pusat panggilan bank tersebut atau menggunakan platform perbankan dalam talian mereka untuk membuat laporan.
Selain itu, anda juga digalakkan untuk membuat laporan polis, kerana pihak polis mempunyai unit khas yang menangani kes-kes penipuan dalam talian. Bank-bank di Malaysia bekerjasama rapat dengan pihak polis dalam menyiasat dan menangani kes-kes penipuan.
Selepas menerima laporan, pihak bank biasanya akan menyiasat akaun tersebut dan mengambil tindakan yang sewajarnya, termasuk membekukan akaun jika terdapat bukti aktiviti penipuan.
Sila berikan maklumat yang terperinci dan tepat semasa membuat laporan, termasuk nombor akaun, tarikh transaksi (jika berkenaan), dan apa-apa maklumat lain yang berkaitan.
Kesimpulan
Penipuan dalam talian di Malaysia seperti penipuan Macau dan penipuan cinta telah menjadi ancaman yang serius. Statistik menunjukkan peningkatan yang membimbangkan dalam jumlah kes dan kerugian kewangan yang dialami oleh mangsa.
Penipu juga mengguakan teknologi dan psikologi sosial untuk memperdaya mangsa. Kesan penipuan online ini termasuklah kerugian kewangan dan tekanan emosi. Menurut laporan daripada CyberSecurity Malaysia, sebanyak 10,790 kes penipuan online telah dilaporkan pada tahun 2020, peningkatan sebanyak 99.5% berbanding tahun sebelumnya.
Hanya melalui kesedaran awam yang lebih tinggi dan kerjasama antara semua pihak berkepentingan, kita dapat berharap untuk membendung ancaman penipuan dalam talian ini secara berkesan.
